Altair

Dzisiaj przedstawiciele MON przedstawili Koncepcję Obronną Rzeczypospolitej Polskiej, będącą dokumentem jawnym, opisującym podstawowe ustalenia Strategicznego Przeglądu Obronnego. Zakłada się w nim skoncentrowanie na obronie własnego terytorium, przy rozwijaniu zdolności odstraszania.

Strategiczny Przegląd Obronny był już trzecim dokumentem tej rangi. Poprzedni powstał w 2011. Od tego czasu doszło jednak do poważnych zmian w środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego, m.in. związanych z sytuacją na Ukrainie czy destabilizacją krajów arabskich.

W rezultacie już od 2013 kierownictwo MON rozpoczęło działania zmierzające do zwiększenia potencjału sił zbrojnych do obrony własnego terytorium (niewielkie zwiększenie liczebności w celu uzyskania pełniejszego ukompletowania jednostek na ścianie wschodniej, przyspieszenie procesu zakupu dalekosiężnej artylerii rakietowej, lotniczych i morskich pocisków manewrujących, śmigłowców uderzeniowych, nowych typów ppk itp.), zapowiadając jednocześnie znaczne zmniejszenie aktywności w operacjach zagranicznych. Te procesy zostały uwzględnione w najnowszej edycji SPO, a przyjęte przez poprzedników metody działania mają być realizowane w o wiele szerszej skali.

Podobnie jak w poprzednich dokumentach wskazano na coraz większą liczbę czynników, które mogą potencjalnie destabilizować globalne środowisko bezpieczeństwa. W naszym regionie świata – w perspektywie do 2032 – autorzy Koncepcji Obronnej RP uznali za największe zagrożenia politykę Rosji, sytuację na Ukrainie, potencjalne ryzyko destabilizacji innych państw byłego ZSRS, a także groźbę dalszego pogarszania się sytuacji w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Rosnącym zagrożeniem jest również terroryzm. Przyjęli przy tym, że realną perspektywą jest wywołanie przez Moskwę konfliktu o skali regionalnej, z udziałem jednego lub kilku państw członkowskich NATO.

Stwierdzono, że Polska powinna być aktywnym członkiem Sojuszu i starać się o wypracowanie wspólnego stanowiska członków organizacji w przypadku takiego konfliktu. Jednocześnie podkreślono wolę rozwoju dwustronnych, wojskowych relacji z USA.

Siły zbrojne mają uzyskać zdolność do prowadzenia obrony strategicznej, wspólnie w sojusznikami lub samodzielnie, przy jednoczesnym uzyskaniu możliwości wykonywania uderzeń odwetowych na duże odległości. Ma to stworzyć konwencjonalny potencjał odstraszania. Oznacza to konieczność, z jednej strony zakupu systemów rakietowych, a z drugiej obrony powietrznej i wzmocnienia obrony przeciwpancernej. W takim scenariuszu Wojska Obrony Terytorialnej mają odgrywać rolę pomocniczą, przede wszystkim w postaci zagęszczania obrony. W warunkach skrajnie niekorzystnych, po wycofaniu się formacji operacyjnych, miałyby one przechodzić do działań nieregularnych.

Kierownictwo MON zakłada, że osiągnięcie zakładanych celów zmusza do zwiększenia liczebności sił zbrojnych do ok. 200 tys. żołnierzy w okresie pokoju, w tym 53 tys. żołnierzy WOT. Zakładając, że kolejne 20-30 tys. przypadnie nie NSR, wojska operacyjne mają liczyć nie mniej niż 120-130 tys. etatów. Zwiększeniu ma również ulec liczba pracowników cywilnych wojska.

Postuluje się przy tym zwiększenie liczby brygad i stworzenie dowództwa kolejnej, czwartej dywizji, a także dowództwa korpuśnego w Krakowie. Wśród priorytetów modernizacyjnych Wojsk Lądowych wskazano na systemy rozpoznania, dowodzenia, artylerię, systemy przeciwlotnicze, przeciwpancerne oraz nowe pojazdy bojowe. W tej ostatniej dziedzinie założono konieczność opracowania – w ramach współpracy międzynarodowej – nowego czołgu podstawowego, a także bojowego wozu piechoty bez zdolności pływania i dopancerzenia KTO Rosomak (Wymagania dla niszczycieli czołgów , 2017-04-20). Autorzy dokumentu postulują także relatywnie płytką modernizację obecnie wykorzystywanych platform, w tym czołgów T-72 i PT-91, sah Dana czy samobieżnych haubic 2S1 Goździk. Proponuje się kolejne zakupy zagranicznych czołgów podstawowych w relatywnie małej liczbie, jako rozwiązanie przejściowe, do czasu opracowania nowej konstrukcji. W dziedzinie śmigłowców postuluje się ograniczenie zakupu maszyn transportowych – mniej przydatnych w operacjach obronnych – zwiększając liczbę śmigłowców uderzeniowych (Bez modernizacji PT-91 i T-72M1, 2016-07-05, Jednak trzech oferentów, 2017-03-31).

Siły Powietrzne mają zostać wzmocnione przez zakup samolotów wielozadaniowych generacji 4+ i 5, co biorąc pod uwagę obecne uwarunkowania, oznacza wolę pozyskania F-16 oraz F-35. Natomiast rola Marynarki Wojennej ma zostać ograniczona do działań defensywnych: obrony wybrzeża i utrudnienia siłom potencjalnego przeciwnika operowania na południowym Bałtyku. Ma to się przełożyć na priorytety zakupowe w postaci 4 okrętów podwodnych z pociskami manewrującymi, niszczycieli min i zwiększenia potencjału nadbrzeżnych jednostek rakietowych. Istotnym novum jest zapowiedź utworzenia lotnictwa bojowego MW. Zakłada się, że dopiero po uzyskaniu zdolności defensywnych, możliwe będzie rozpatrzenie zasadności zakupu okrętów nawodnych. Nie oznacza to jednak rezygnacji z obecnie wykorzystywanych jednostek (Zatoka Gdańska w ogniu, 2017-05-18).

Autorzy Koncepcji Obronnej RP postulują zwiększenie liczebności Wojsk Specjalnych oraz konsolidację wojskowych służb specjalnych. W ramach resortu ma powstać Pion Polityki Obronnej, a także struktura odpowiedzialna za zakupy sprzętu wojskowego (Nowy dowódca Komponentu Wojsk Specjalnych, 2017-04-05, Wojska specjalne w misjach zagranicznych, 2016-11-30).

Zakłada się reformę systemu dowodzenia. Podstawowym organem powinien być Sztab Generalny WP, którego szef będzie jednocześnie Naczelnym Dowódcą Sił Zbrojnych. Ma mu podlegać trzech zastępców, dowódcy pięciu Rodzajów SZ, a także szefowie Inspektoratu Wsparcia SZ. Będzie mu także podporządkowany Inspektorat Szkolenia i Dowodzenia, organ odrębny od Sztabu Generalnego WP, który przejmie dużą część zadań obecnego Dowództwa Operacyjnego (Nowy Dowódca Generalny RSZ, 2017-02-08, Nowy Dowódca Operacyjny RSZ, 2016-12-30).

Zmiany strukturalne, a przede wszystkim zwiększenie liczebności sił zbrojnych, będą wymagały większych nakładów finansowych. Przewiduje się stopniowe zwiększanie wydatków obronnych. W 2018 mają one wynieść 2% PKB tego samego roku, w 2019 mają zostać zwiększone do 2,1%, by rok później osiągnąć 2,2%. Docelowo, w 2030, wydatki wojskowe mają być nie mniejsze niż 2,5% PKB. Autorzy dokumentu twierdzą, że są to wielkości wystarczające do zrealizowania nakreślonego planu zmian.

Strategiczny Przegląd Obronny i wynikająca z niego Koncepcja Obronna RP są dokumentami o charakterze koncepcyjnym, wytyczającym kierunki przeobrażeń WP. Nie oznacza to automatycznego wdrożenia prezentowanych zaleceń. Wymaga to zmian w dokumentach wykonawczych i zweryfikowania w praktyce przyjętych założeń. Konieczne jest również uzyskanie zgody rządu i parlamentu na planowane zwiększenie wydatków wojskowych.