Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało dziś Memorandum Intencji pomiędzy Departamentem Obrony Stanów Zjednoczonych a MON dotyczące systemu obrony powietrznej Patriot. Zakłada ono przekazanie dwóch pierwszych baterii z systemem IBCS, ale bez dookólnego radaru, począwszy od 2022. W dalszej przyszłości do Polski miałyby trafić zestawy w docelowej konfiguracji.
Dokument sygnowali szef Agencji ds. Współpracy Obronnej i Bezpieczeństwa (DSCA) wadm. J. W. Rixey i wiceminister ON Bartosz Kownacki. Nie ma on mocy prawnej, jest jedynie zarysowaniem woli obu rządów. Memorandum ma przede wszystkim wymiar polityczny i jest związane z wizytą prezydenta Donalda Trumpa w Polsce.
Obie strony deklarują, że potencjalny kontrakt na dostawę nowego systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej będzie realizowany w dwóch etapach. Pierwszy ma dotyczyć zakupu dwóch baterii (4 modułów ogniowych, każdy z nich ma jeden radar i kilka wyrzutni), w obecnie produkowanej konfiguracji 3+, charakteryzującej się zastosowaniem podzespołów cyfrowych, które zastępują przestarzałe i zawodne urządzenia analogowe. Zestaw ma być zintegrowany z nowym systemem dowodzenia obroną powietrzną IBCS i uzbrojony w pociski PAC-3 MSE. Ma być jednak wyposażony w stare, obecnie produkowane radary sektorowe, z pasywną anteną fazowaną. Amerykanie nie przewidują możliwości ich wypożyczenia lub pozostawienia opcji odkupienia po uzyskaniu dostępu do nowych radarów.
Oficjalna oferta rządu USA (Letter of Offer and Acceptance, LOA), powinna być przekazana polskiej stronie do grudnia br. Zakłada się, że pierwsze dostawy zostaną zrealizowane w 2022, a pierwszy pododdział tak skonfigurowanych Patriotów powinien osiągnąć wstępną gotowość operacyjną rok później. Wskazana data 2022 wynika przede wszystkim z obecnie prognozowanego zakończenia prac nad IBCS, którego rozwój notuje kilkuletnie opóźnienie.
W drugim etapie ma być dostarczony system obrony powietrznej w docelowej konfiguracji, z dookólnym radarem, z antenami z modułami na bazie azotku galu (GaN), niskokosztowymi, izraelsko-amerykańskimi pociskami SkyCeptor oraz polskimi, dodatkowymi urządzeniami (radary pasywne i dozoru przestrzeni powietrznej, pojazdy oraz urządzenia pomocnicze). Oficjalna oferta LOA w tej sprawie powinna być gotowa do końca 2018. W memorandum nie określono jednak – nawet w przybliżeniu – terminów ewentualnych dostaw (1000 h pracy nowego radaru Patriota, 2017-05-23).
Strona amerykańska zobowiązała się również do transferu technologii w żądanych przez Polskę 69 obszarach, jednak podkreślono, że odbędzie się to z przestrzeganiem wszystkich pozwoleń na transfer technologii, a także zgód i aprobat Kongresu. Może to oznaczać istotne ograniczenia eksportowe. W zasadzie pewne jest to w odniesieniu do pocisków PAC-3 MSE. Istnieje też wysokie prawdopodobieństwo podobnych przeszkód dla systemu IBCS oraz technologii GaN. W dokumencie wymieniono natomiast dwa elementy, które łączy się z programem transferu technologii: pocisków niskokosztowych i dookólnego radaru, ponieważ właścicielem lub współwłaścicielem praw do nich jest Raytheon. Dodajmy, że sprawne zrealizowanie żądań offsetowych wymagałoby współpracy konkurentów tego koncernu: Lockheed Martina i Northrop Grummana.
Memorandum w zasadzie odzwierciedla aktualny stan negocjacji polsko-amerykańskich dotyczących zakupu systemu obrony powietrznej opartej o zestawy Patriot, bierze też pod uwagę dotychczasowe wymagania MON. Jedynym novum jest potencjalna, ale oficjalna zgoda na rezygnację z dookólnych radarów w przypadku pierwszych dwóch baterii. Dokument nie przesądza również, że stacja nowej generacji – dookólna i oparta o technologię GaN – będzie rozwinięciem konstrukcji Raytheona. Ogólny zapis w memorandum wskazuje jedynie na rodzaj radaru, co może oznaczać, przynajmniej teoretycznie, że w grę wchodzi także przyszły radar US Army. Procedura jego wybory dopiero się rozpoczęła, jednak prawdopodobnie nie przyniesie rezultatu w postaci dostaw gotowych urządzeń wcześniej niż za 8-10 lat. Do walki o to lukratywne zlecenie Pentagonu mogą przystąpić także Lockheed Martin i Northrop Grumman.
Memorandum Intencji, choć nie powoduje skutków prawnych, wskazuje na ewentualne terminy podpisania stosownych umów. Po otrzymaniu LOA, o ile zostanie ono zaakceptowane przez Warszawę, konieczne jeszcze będzie negocjowanie szczegółów technicznych i finansowych. Oznacza to, że o ile istnieją możliwości podpisania umowy o ewentualnym zakupie dwóch pierwszych baterii w czasie obecnej kadencji sejmu, zasadnicze porozumienie będzie musiało zostać podpisane prawdopodobnie przez kolejny rząd.
Dokument, podpisany w nocy ze środy na czwartek, nie przesądza też losów oferty konsorcjum MEADS International. Według nieoficjalnych informacji, nadal pozostaje ono alternatywnym rozwiązaniem, w przypadku ewentualnego fiaska rozmów z Raytheonem (LoR dla Wisły, 2017-03-31).