Całkowita cena jednostkowa zamówionych niedawno myśliwców F-35 piątej transzy produkcji niskoseryjnej wynosi 223 mln USD. Dostawy 32 samolotów powinny zostać zrealizowane między sierpniem 2013 a majem 2014.
Umowa między Pentagonem a Lockheed Martinem została podpisana 14 grudnia br. i dotyczy dostaw 22 standardowych F-35A, 3 F-35B krótkiego startu i pionowego lądowania oraz 7 pokładowych F-35C. Według oświadczenia biura programu JSF, jednostkowe ceny wynoszą odpowiednio 127 mln USD dla wersji A (105 mln bez silników), 168/125 mln USD dla modelu B i 148/113 mln USD dla C. Daje to średnią 146,3 mln USD (114,3 bez silników).
Nie są to jednak wszystkie koszty związane z montażem 5. partii produkcyjnej. Biorąc pod uwagę poprzednie umowy – głównie na materiały i podzespoły do przygotowania montażu, ale także na szkolenia pracowników oraz minimalny pakiet części zamiennych – suma zamówienia wzrasta do ponad 7,1 mld USD. Daje to średnią cenę jednostkową 223 mln USD. Dodajmy, że bez uzbrojenia i normalnego pakietu logistyczno-serwisowego.
Według Pentagonu, samoloty zamówionej niedawno serii produkcyjnej będą tańsze o ok. 4% od poprzedników. Biorąc pod uwagę wszystkie koszty, należy jednak mówić o realnym wzroście ceny jednostkowej. Prawdopodobnie wpływ na tę sytuację ma ograniczenie planów zakupu seryjnych samolotów i przesunięcie zaoszczędzonych w ten sposób środków na prace wdrożeniowe, które notują już kilkuletnie opóźnienie (Drastyczne spowolnienie dostaw F-35, 2012-02-15).
Wspomniana cena jednostkowa F-35A, 127 mln USD, jest niemal identyczna z wyceną pierwszych egzemplarzy eksportowych dla Japonii i Holandii (Droższe F-35 dla Japonii, 2012-07-02, Pierwszy F-35 dla Holandii, 2012-04-05). Mimo, że koszt ich zakupu będzie prawdopodobnie wyższy niż samolotów z produkcji wielkoseryjnej, nie ma praktycznie szans na uzyskanie deklarowanej przez Lockheed Martina kwoty jedynie 65 mln USD za egz.
Wątpliwe do zrealizowania są także założenia Pentagonu, o ograniczeniu średniej ceny jednostkowej – w całym, wieloletnim okresie produkcji myśliwców – do odpowiednio 78,7, 106,4 oraz 87 mln USD dla wersji A, B i C.
Potwierdzają to szacunki kosztów zakupu pierwszych eksportowych partii F-35A. W przypadku Japonii wiadomo już, że potencjalny kontrakt na 42 samoloty z normalnym dla takich transakcji pakietem szkoleniowym i serwisowym zamknie się kwotą ok. 10 mld USD. Z kolei przygotowywany zakup pierwszej partii 14 myśliwców dla Australii ma pochłonąć prawie 3 mld USD (Australia otrzyma F-35 w 2014, 2009-11-25). Dla porównania, zakup 48 polskich F-16 (bez kosztów kredytu czy inwestycji infrastrukturalnych) zamknął się kwotą ok. 3,8 mld USD, zaś 22 głęboko zmodernizowane Saaby JAS-39F Gripen będą prawdopodobnie kosztować Szwajcarów ok. 2,2-2,3 mld USD (Gripeny z bonifikatą?, 2012-12-12).
W takiej sytuacji niemal pewne jest wycofanie się części potencjalnych użytkowników F-35 lub znaczne zmniejszenie liczby zamawianych samolotów, względnie odsunięcie w czasie terminów dostaw. Już teraz trwają w tej sprawie publiczne dyskusje w Holandii i Kanadzie (Holandia skazana na F-35?, 2012-10-26, Alternatywa dla kanadyjskich F-35, 2012-12-07), a Australia rozpatruje możliwość zastąpienia pierwszych 24 Lightningów II przez tańsze Super Hornety (F/A-18F zamiast F-35?, 2012-12-14).