Po raz drugi Siły Powietrzne RP wystawiły kontyngent do pełnienia misji Air Policing nad Litwą, Łotwą i Estonią. Poprzednia miała miejsce od grudnia 2005 do marca 2006, kiedy na Litwie stacjonował PKW ORLIK pod dowództwem ppłk. pil. Roberta Cierniaka, w którego skład wchodzili głównie żołnierze 1. Eskadry Lotnictwa Taktycznego i 23. Bazy Lotniczej. Tym razem trudne i odpowiedzialne zadanie sformowania nowego kontyngentu postawiono przed dowództwem i żołnierzami malborskich jednostek z 41. ELT.
Eskadra z Malborka została powołana do życia rozkazem dowódcy WLiOP nr PF-153 z 28 listopada 2000 w sprawie zmian organizacyjnych w WLiOP. Utworzono ją wraz z 22. Bazą Lotniczą 1 stycznia 2001 na bazie 41. PLM, podporządkowując obie jednostki 1. BLT w Świdwinie. 41. ELT dowodzili kolejno ppłk dr pil. Jan Rajchel, ppłk pil. Robert Dziadczykowski (od 21 stycznia 2004), ppłk pil. Robert Kozak (od 1 grudnia 2006). 1 listopada 2007 nastąpiła kolejna zmiana i dowództwo jednostki objął ppłk pil. Mariusz Biajgo.
Eskadra wyposażona była w samoloty MiG-21 i jako ostatnia z jednostek polskiego lotnictwa wojs-kowego zakończyła ich eksploatację (ostatnie loty 19 grudnia 2003). Wraz z zakończeniem ich użytkowania, rozpoczęły się przygotowania do przejęcia pozyskanych z Niemiec samolotów MiG-29. Trwało intensywne szkolenie personelu technicznego i pilotów. W międzyczasie szkolenie w powietrzu zapewniano, użytkując samoloty TS-11. W połowie 2005 do jednostki zaczęto dostarczać z Wojskowych Zakładów Lotniczych nr 2 ex-niemieckie MiGi. W latach 2005-2007 malborska eskadra przejęła 10 jednomiejscowych MiGów-29G (o numerach bocznych 4101, 4103, 4104, 4111, 4113, 4116, 4118, 4120, 4121, 4122) oraz 4 dwumiejscowe MiGi-29GT (4105, 4110, 4115, 4123). Samoloty z pierwszej dostarczonej partii nie przechodziły pełnego remontu i w związku z tym miały ograniczony resurs kalendarzowy. Jeden z nich n/b 4118, został przekazany 15 listopada 2006 do 1. Ośrodka Szkolenia Lotniczego jako pomoc dydaktyczna. Kilka dni wcześniej z eksploatacji wyłączono egzemplarz n/b 4111, a cztery miesiące później 4115. W związku z tym podjęto decyzję o uzupełnieniu stanu jednostki o samoloty z 1. ELT z Mińska Mazowieckiego, skąd przekazano MiGi o n/b 70 (po remoncie w WZL-2, przejęty w skład wyposażenia 26 kwietnia 2007), 66 (22 lutego 2007) i 92 (5 marca 2008).
Oprócz MiGów-29 jednostka dysponuje również kilkoma samolotami TS-11 Iskra. Stan osobowy eskadry skompletowany jest w około 75%. W chwili obecnej szkolonych jest 3 młodych pilotów (na samolotach TS-11), dwóch z nich zacznie latać w tym roku MiGami-29.
ROK WYPEŁNIONY ĆWICZENIAMI
Ubiegły rok 41. ELT zakończyła osiągając ogólny nalot w wysokości 1200 godzin. Jednostka brała udział w ćwiczeniach: Orzeł ‘07, Kondor ‘07, Renegade ‘07, Bryza ‘07 oraz w ćwiczeniach na rzecz Marynarki Wojennej RP i własnych (m.in.: loty szkoleniowe w zwalczaniu środków naziemnych z użyciem uzbrojenia strzelecko-bombowego na poligon Jagodne). Systematycznie co miesiąc wykonywane są loty w ramach treningów Fruit Fly (z samolotami AWACS), podczas których doszło do kilku starć między malborskimi MiGami a krzesińskimi F-16.
Od 2007 eskadra weszła w system pełnienia dyżurów bojowych (obok 1. ELT z Mińska Mazowieckiego). Dyżur pełniony jest przez dwóch pilotów przez 24 godziny. Czas na reakcję od momentu ogłoszenia alarmu przez Combined Air Operations Centre 2 (CAOC 2) w Kalkar w Niemczech to 15 minut. W tym czasie dyżurujący piloci muszą wystartować z miejsca bazowania.
W ubiegłym roku czterech pilotów jednostki: ppłk pil. Robert Kozak, kpt. pil. Mirosław Zima, kpt. pil. Leszek Błach oraz kpt. pil. Andrzej Adamski na pokazy w Radomiu przygotowało grupową walkę powietrzną.
NOWE WYZWANIE
Obecny rok przyniósł najpoważniejsze w dotychczasowej historii jednostki wyzwanie. Na bazie jej personelu i sprzętu utworzono Polski Kontyngent Wojskowy ORLIK 2, z dowódcą ppłk. pil. Mariuszem Biajgo. Pod jego nieobecność obowiązki dowódcy 41. ELT w kraju pełni kpt. pil. Krzysztof Stobiecki.
Kontyngent, który jest samodzielną jednostką organizacyjną, przeznaczony jest do realizacji misji Air Policing Sojuszu Północnoatlantyckiego na terytorium państw bałtyckich (Litwy, Łotwy i Estonii). W jego skład wchodzi około 100 żołnierzy, w tym piloci z 41. ELT, personel techniczny wydzielony ze składu 22. Bazy Lotniczej i 41. ELT, personel nawigatorski, wydzielony ze składu 21., 22., 31. i 32. Ośrodka Dowodzenia i Naprowadzania oraz personel zabezpieczenia logistycznego, łączności i administracyjno-sztabowy, wydzielony z innych jednostek SP. W wyposażeniu ORLIKA znalazły się malborskie MiGi-29. Dowodzenie parą dyżurną realizującą misję Air Policing w przestrzeni powietrznej państw bałtyckich zapewnia CAOC 2 (Combined Air Operation Center - Ośrodek Kierowania Połączonymi Działaniami Powietrznymi) w Uedem poprzez CRC Karmelava. Dowódca CAOC 2 ma uprawnienia dowodzenia taktycznego (TACOM) nad przydzielonymi siłami. Dowodzenie pozostałymi siłami PKW realizowane jest w układzie narodowym poprzez Dowództwo Operacyjne SZ.
Główne zadania kontyngentu to utrzymywanie wydzielonych sił w odpowiedniej gotowości bojowej, prowadzenie rozpoznania sytuacji powietrznej i ochrony przestrzeni powietrznej państw bałtyckich, zapewnienie ochrony ludnoś-ci i sił zbrojnych i udzielanie pomocy załogom statków powietrznych, znajdujących się w sytuacjach awaryjnych.
W ramach intensywnych przygotowań zrealizowano szereg szkoleń i ćwiczeń, w tym w dniach 28 stycznia-6 lutego 2008 w 22. Bazie Lotniczej w Malborku szkolenie dla całości obsady PKW ORLIK 2 i w dniu 14 lutego 2008 w Dowództwie Sił Powietrznych dla kadry kierowniczej kontyngentu. Formowanie ORLIKA połączone ze szkoleniem zgrywającym przeprowadzono w dniach 25-29 lutego. W okresie 27-28 lutego 2008 odbyło się ćwiczenie sprawdzające pod kryptonimem JASTRZĄB 08. Kontyngent osiągnął pełną gotowość stanu osobowego oraz gotowość do przemieszczenia w rejon misji 1 marca 2008. Na czas trwania misji, w kraju utrzymywana jest 20% rezerwa kadrowa i sprzętowa oraz samolot transportowy. Ten ostatni wykorzystywany jest dla zapewnienia transportu technikom na wypadek konieczności odtworzenia gotowości bojowej samolotów lądujących na innym lotnisku niż lotnisko bazowania, a także w razie konieczności zabezpieczenia ewakuacji medycznej. Miejscem stacjonowania naszych sił jest baza lotnictwa w Siauliai (Szawle), znana już Polakom z poprzedniej misji. Jako lotniska zapasowe wyznaczono międzynarodowe porty lotnicze: Ryga, Wilno, Kowno, Tallin oraz Tampere w Finlandii.
POŻEGNANIE ORLIKA 2
Uroczyste pożegnanie Polskiego Kontyngentu Wojskowego ORLIK 2 odbyło się w 22. Bazie Lotniczej w Malborku 12 marca 2008. Wzięli w nim udział między innymi dowódca Sił Powietrznych gen. broni pil. Andrzej Błasik, podsekretarz stanu w MON Stanisław Komorowski i szef Sztabu Generalnego WP generał Franciszek Gągor. Tego samego dnia na Litwę odleciały dwa MiGi-29 o n/b 4120 i 4104. Dwa dni później dołączyła do nich druga para samolotów o n/b 4101 i 4113. Personel i niezbędny sprzęt przetransportowany został przez samoloty CASA i An-26 z 13. ELTr z Krakowa.
14 marca 2008 na lotnisku w Szawle, w obecności licznych oficjeli, odbyła się ceremonia przekazania dyżuru bojowego. Dowódca PKW ORLIK 2 przejął z rąk dowódcy kontyngentu norweskiego ppłk. Barda Reidara Solheimema symboliczny klucz do przestrzeni powietrznej państw bałtyckich. Tego samego dnia nastąpiło przekazanie polskich sił naczelnemu dowódcy sojuszniczych sił w Europie (SACEUR) (Transfer of Authority - TOA). Już następnego dnia, 15 marca, Polacy przejęli od poprzedników dyżur bojowy. Na maszt obok NATO-wskiej i litewskiej, wciągnięto flagę polską. Po starcie pary norweskich F-16, ich miejsce pod niebem Litwy, Łotwy i Estonii zajęły MiGi-29 z biało-czerwonymi szachownicami, które będą strzegły ich przestrzeni powietrznej nieprzerwanie, 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, do 30 czerwca 2008.
