Altair


Autoryzacja


Resetuj hasło
Autor: Marcin Przeworski

Po kilkunastu dniach tajnych negocjacji prowadzonych w rezydencji prezydenta USA w Camp Davis w stanie Maryland, 18 września 1978 prezydent Egiptu Anwar El Sadat i premier Izraela Menachem Begin podpisali w Waszyngtonie dwa wynegocjowane przez Amerykanów porozumienia pokojowe: Podstawy dla Pokoju na Bliskim Wschodzie oraz Podstawy dla Traktatu Pokojowego Pomiędzy Egiptem, a Izraelem. Zawarte umowy umożliwiły podpisanie 26 marca 1979 Traktatu Pokojowego Pomiędzy Izraelem a Egiptem, zakładającego m. in. wycofanie wojsk izraelskich z Półwyspu Synaj i ustalającego zasady korzystania przez oba państwa z wód Cieśniny Tirańskiej, Zatoki Akaba i Kanału Sueskiego. Niezadowolona z takiego obrotu sprawy część państw arabskich - tradycyjnie skonfliktowanych z Izraelem - niemal natychmiast wstrzymała wszelką pomoc gospodarczą dla Egiptu. Nałożone sankcje nie ominęły przy tym programów wojskowych. Anulowano m.in. dostawy do tego kraju pięćdziesięciu samolotów myśliwskich Northrop F-5E/F Tiger II, których zakup miał być sfinansowany przez Arabię Saudyjską.


Egipski Phantom pobierający paliwo z amerykańskiego tankowca podczas wspólnych ćwiczeń / Zdjęcie: USAF

Początkowo, w ramach rekompensaty, prezydent Stanów Zjednoczonych Jimmy Carter zaoferował Egiptowi podobną liczbę samolotów tego samego typu, które mogłyby niemal natychmiast wejść do służby w egipskich wojskach lotniczych (Al-Qūwāt al-Gawwīyä al-Misrīyä). Jednak, ku zaskoczeniu Amerykanów, propozycja ta nie została przychylnie przyjęta przez Egipcjan, którzy korzystając z nadarzającej się okazji, zażądali dostaw czegoś o większym potencjale bojowym. Ostatecznie wybór - dość nieoczekiwanie - padł na samoloty McDonnell Douglas F-4E Phantom II, które w owym czasie wciąż postrzegane były jako nowoczesne maszyny bojowe (ich produkcję zakończono w USA właśnie w 1979!). W związku z tym zgoda na przekazanie tych samolotów do Egiptu początkowo wywołała wśród amerykańskich decydentów sporo kontrowersji, gdyż część z nich uważała dostawy Phantomów do kraju arabskiego - świeżo upieczonego i niepewnego jeszcze sojusznika - za przedsięwzięcie wysoce ryzykowne. Jeszcze do 1975 egipskie lotnictwo wojskowe było bowiem stałym odbiorcą sprzętu produkcji radzieckiej, a po gwałtownym ochłodzeniu stosunków z ZSRR, Egipt zwrócił się ku Chinom, skąd sprowadził dużą liczbę myśliwskich J-6 i J-7 (licencyjne MiGi-19 i MiGi-21). Zdając sobie doskonale sprawę z narastającego zagrożenia dla potencjału bojowego własnego lotnictwa wyposażonego niemal wyłącznie w sprzęt radzieckiej proweniencji (części zamienne i uzbrojenie), władze Egiptu rozpoczęły intensywne działania zmierzające do zróżnicowania typów bojowych statków powietrznych tak, by w razie ponownej utraty przychylności któregoś z dostawców, chociaż część floty pozostała zdatna do użycia. Efektem tych wysiłków stał się zakup pewnej liczby samolotów zachodnich - m.in. francuskich Dassault Mirage V. Także amerykańskie Phantomy świetnie wpisały się w nową koncepcję egipskich wojsk lotniczych, a ich dostawy miały dowieść, że USA traktują Egipt na równi z Izraelem (państwo to bowiem już w 1969 weszło w posiadanie samolotów tego typu).


Różne typy samolotów bojowych używanych przez egipskie wojska lotnicze. Od prawej: F-4E Phantom II, Mirage V, MiG-21, J-6 (chińska kopia MiGa-19) i MiG-17 / Zdjęcie: USAF

W drugiej połowie 1979, w ramach programu Peace Pharaon, rozpoczęły się dostawy 35 używanych F-4E do Egiptu. Samoloty te służyły wcześniej w USAF i na krótko przed wysłaniem ich do Afryki zostały wycofane ze stanu 31. Tactical Fighter Wing (31. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego) bazującego w Homestead na Florydzie. Nieco wcześniej do George AFB w USA wysłano grupę egipskich pilotów na pośpiesznie zorganizowany, trzymiesięczny kurs pilotażu F-4E. Zdecydowana większość egipskich lotników mających szkolić się na nowych maszynach latała wcześniej na MiGach-21, na których walczyli też podczas wojen z Izraelem. Dziwnym zbiegiem okoliczności pierwszym egipskim piloten, który ukończył kurs w George AFB został Ahmed Attif - człowiek, który 9 grudnia 1969 jako pierwszy egipski pilot zestrzelił izraelskiego... F-4E!


F-4E kołujący na start w bazie Cairo-West. Samolot nosi charakterystyczne pomarańczowe panele szybkiej identyfikacji. W tle dwa amerykańskie transportowe Lockheed C-141 Starlifter / Zdjęcie: USAF

Pierwsze samoloty (w sumie 18 sztuk) wraz z dużym zapasem części zamiennych i środków bojowych (m.in. 350 pocisków rakietowych klasy powietrze-powietrze AIM-9 Sidewinder, 70 pocisków AIM-7 Sparrow, ponad 500 naprowadzanych telewizyjnie pocisków klasy powietrze-ziemia AGM-65A Maverick i duża liczba bomb Mk.82) zostały oficjalnie przyjęte do służby w Al-Qūwāt al-Gawwīyä al-Misrīyä 14 października 1979 w bazie lotniczej Cairo-West. Wielką uroczystość zaszczycił swoją obecnością sam prezydent Egiptu - Anwar El Sadat. Wszystkie - dostarczone w kilku partiach - samoloty weszły do służby w dwóch dywizjonach 76. i 88., podporządkowanych strukturalnie 222. Brygadzie Lotnictwa Taktycznego bazującej w Cairo-West. Ich podstawowym zadaniem stała się obrona powietrzna kraju. Od samego początku, gdy przebrzmiały już fanfary i pompatyczne przemówienia, użytkowanie Phantomów napotykało jednak na spore trudności. I nic dziwnego, skoro nie zadbano o przeszkolenie naziemnego persnnelu technicznego! Ludzie ci - niemal wszyscy pracujący wcześniej na samolotach produkcji radzieckiej i chińskiej - stanęli w twarzą w twarz z nowoczesnym, zachodnim samolotem bojowym, znacznie bardziej skomplikowanym, niż wszystko, co do tej pory znali. Dodatkowym problemem okazała się być niska kultura techniczna personelu naziemnego i pieniądze (a raczej ich brak) na części zamienne. Stały niedobór środków finansowych i wspomniany praktyczny brak wyszkolenia personelu technicznego doprowadziły w bardzo krótkim czasie do poważnej redukcji liczby sprawnych samolotów. Na początku lat 1980. uziemionych było już ponad 80% egipskich Phantomów! Z powodu występujących nagminnie trudności związanych z utrzymaniem ich w sprawności technicznej rozważano nawet sprzedaż do Turcji. Z transakcji jednak nic nie wyszło. Co więcej, amerykańskie samoloty nie cieszyły się też specjalną sympatią egipskich pilotów (choć pamiętali oni, jak straszną bronią stały się w rękach świetnie wyszkolonych pilotów izraelskich), gdyż były większe, cięższe i przez to bardziej niezdarne od lekkich i zwinnych MiGów czy Mirage'y. Nie bez znaczenia dla tworzenia nieprzychylnych opinii była również ich wyjątkowo niska gotowość bojowa. Sytuacja uległa radykalnej poprawie po 1982, gdy odbyły się wspólne amerykańsko-egipskie ćwiczenia wojskowe pod kryptonimem Bright Star 82 i gdy Amerykanie przysłali do Egiptu specjalną jednostkę - USAF Technical Assistance Field Team (Polowa Grupa Pomocy Technicznej USAF) - wraz z kolejnym pakietem części zamiennych. Dzięki amerykańskiej pomocy (wdrożono m. in. program szkoleń dla obsługi technicznej) niemal od razu przywrócono do stanu lotnego większość egipskich Phantomów.


Kolejny egipski Phantom. Samolot w stosowanym obecnie kamuflażu, określanym jako Hil Gray / Zdjęcie: USAF

W 1982, wraz z wprowadzeniem do służby w egipskich wojskach lotniczych samolotów F-16, zadania wykonywane przez Phantomy uległy zasadniczej zmianie. Te związane z obroną powietrzną miały przejąć szesnastki, a F-4 wykonywać miały jedynie misje uderzeniowe i bliskiego wsparcia powietrznego (tzw. Close Air Support). W 1988 odkupiono od Amerykanów kolejnych siedem F-4E, a potem najprawdopodobniej jeszcze trzy dla zastąpienia spisanych ze stanu. Były to ostatnie samoloty tego typu, jakie sprowadzono do Egiptu. Przez krótki czas rozważano modernizację Phantomów m.in. poprzez wyposażenie ich w nowy radar i systemy elektroniczne, ale najprawdopodobniej z powodów finansowych zdecydowano się jedynie na niezbędne modyfikacje (w tym stacji radarowej AN/APG-65) i wzmocnienia strukturalne kadłubów. Remonty egipskich samolotów prowadzone są w Cherry Point w Północnej Karolinie w USA. Początkowo Phantomy były przebazowywane do Stanów Zjednoczonych przez amerykańskie załogi wynajęte przez przedsiębiorstwo Tracor Flight Systems (obecnie, dobrze nam znane, BAE Systems), ale w pewnym momencie piloci ci odmówili dalszych lotów egipskimi samolotami, argumentując swą decyzję ich bardzo złym stanem technicznym! Znana jest historia jednego z egzemplarzy, który utknął w brytyjskiej bazie w Lakenheath, gdzie oczekiwał usprawnienia przez ponad pięć miesięcy! Phantomy na czas przelotu i remontu miały usunięte egipskie znaki przynależności państwowej, a zamiast nich naniesione tymczasowe oznaczenia amerykańskie.


W sumie do Egiptu trafiło najprawdopodobniej 45 samolotów F-4E. Około 30 z nich wciąż pozostaje w regularnej służbie choć, jak się wydaje, ich czas dobiega już końca / Zdjęcie: USAF

W momencie dostarczenia do Egiptu, samoloty nosiły typowy amerykański kamuflaż SEA (South-East Asia - conajmniej kilkanaście z nich brało udział w walkach nad DRW). Dla odróżnienia egipskich Phantomów od samolotów tego samego typu używanych przez Izrael, egipskie maszyny otrzymały charakterystyczne jaskrawo-pomarańczowe panele szybkiej identyfikacji na stateczniku pionowym, dolnej i górnej powierzchni końcówek skrzydeł i na stateczników poziomych oraz grzbiecie kadłuba (począwszy od statecznika pionowego, aż do kabiny pilotów). W późniejszym okresie w zasadzie zaprzestano stosowania takich dodatkowych oznaczeń szybkiej identyfikacji, choć pojawiały się one sporadycznie także na egzemplarzach, które już otrzymały nowe, szare malowanie (składające się z dwóch odcieni szarości) określane jako Egypt 1, a następnie podobny kolorystycznie schemat malowania, określany jako Hill Gray, który używany jest do dziś.

W czasie niezbyt intensywnego użytkowania Al-Qūwāt al-Gawwīyä al-Misrīyä, utraciły co najmniej trzy Phantomy. Większość pozostałych egipskich F-4E ciągle pozostaje w służbie, choć bez żadnej poważniejszej modernizacji ich dni są już prawdopodobnie policzone i wkrótce należy spodziewać się całkowitego wycofania.


Aeroplan - 03/2009
Drukuj Góra
www.altair.com.pl

© Wszelkie prawa zastrzeżone, 2007-2024 Altair Agencja Lotnicza Sp. z o. o.