Zmiany amerykańskiej polityki bezpieczeństwa po ostatnich wyborach prezydenckich, nowa koncepcja strategiczna NATO, stosunki z Rosją i Ukrainą, wreszcie zagrożenie irańskim programem nuklearnym, były tematami pierwszej sesji VI Międzynarodowej Konferencji i Wystawy, Nowoczesne technologie dla bezpieczeństwa kraju i jego granic.
Konferencję rozpoczął Wojciech Łuczak, wiceprezes Agencji Lotniczej ALTAIR, wydawca RAPORT-wto oraz pani Grażyna Ewa Karłowska, wiceprezes zarządu Targów Warszawskich S.A., przedstawiciele organizatorów konferencji.
Uczestników przywitali również reprezentanci ministra obrony, szefa Sztabu Generalnego WP i szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Ze względu na niemożność poprowadzenia panelu przez byłego prezydenta RP, Aleksandra Kwaśniewskiego, zastąpił go poseł Ryszard Kalisz.
Nowy przywódca skupił się przede wszystkim na problemach wewnętrznych. Symbolem zmiany stała się np. reforma systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Skupienie na sprawach wewnętrznych pogłębił obecny kryzys i konieczność ograniczenia ogromnego długu USA i deficytu w handlu zagranicznym.
W zakresie polityki zagranicznej i wojskowej, obecna administracja już w czasie kampanii wyborczej zapowiadała wycofywanie się z większości przedsięwzięć Republikanów. Dotyczy to planowanego wycofania się z Iraku, długofalowe zmniejszanie zaangażowania w Afganistanie, wreszcie rezygnacja z forsowanej przez administrację George`Busha struktury systemu antybalistycznego.
Z tą ostatnią sprawa wiąże się interesująca nas bezpośrednio sprawa postrzegania rejonu Europy środkowej przez Waszyngton. Według Andrew Michty, przedstawiciele obecnych władz amerykańskich uznają ten region za względnie spokojny i nie wymagający ingerencji USA. Uwagę Waszyngtonu przykuwają inne regiony świata. Problemy Polski i naszych sąsiadów mają być rozwiązywane siłami Unii Europejskiej.
Adam Kobieradzki, Dyrektor Departamentu Polityki Bezpieczeństwa MSZ przybliżył natomiast zagadnienia, związane z nową koncepcją strategiczną NATO. Zostanie ona oficjalnie zaprezentowana w poniedziałek i ma zostać przyjęta w czasie listopadowego szczytu NATO w Lizbonie.
Dyrektor Kobieradzki skupił się na kilku kluczowych, kontrowersyjnych kwestiach, które będą dyskutowane w najbliższych miesiącach.
Po pierwsze, nowa koncepcja strategiczna potwierdzi, że NATO będzie nadal głównie sojuszem wojskowym, z czym nie wszyscy się zgadzali. Potwierdzone zostanie znaczenie artykułu 5., gwarantującego udzielenie pomocy zaatakowanym członkowi Sojuszu.
Przedstawiciele Polski będą jednak zbiegać o to, by zapis ten był wprowadzany w życie, w postaci opracowywania planów ewentualnościowych, fizycznych przygotowań i ćwiczeń w udzielaniu bezpośredniej pomocy sojusznikowi.
Wiąże się to z postulowaną przez nas i zapisaną w projekcie koncepcji, potrzebą wprowadzenia równości i równowagi między klasycznymi operacjami z zakresu artykułu 5. a operacjami antykryzysowimi, w tym w Afganistanie. Dokument ma również określić jasne standardy, dotyczące zaangażowania zagranicznego. Wreszcie, działania zagraniczne mają nie zmniejszać zdolności realizowania działań z godnych z art. 5
Osobnym wyzwaniem będzie określenie relacji z NATO-Rosja. Zwierają się tu dwie koncepcje, pierwsza, idąca z duchem czasu, otwarta na Moskwę i druga, bardziej wstrzemięźliwa, oparta na doświadczeniach historycznych.
Jeszcze trudniejsze będzie rozwiązanie kwestii wzajemnych relacji między NATO a UE. Dyrektor Kobieradzki zachowuje jednak coraz mniej wiary w to, że współpraca ta będzie mogła się harmonijnie rozwijać, napotykając na barierę braku powiązań instytucjonalnych.
Kolejne wyzwania wiążą się zahamowanym procesem poszerzania Paktu, kwestią współpracy w tworzeniu tarczy antyrakietowej i reformy struktur Sojuszu.
Robert Pszczel, rzecznik prasowy Kwatery Głównej NATO, przedstawił bardziej pozytywny obraz NATO, wskazując, że podjęcie decyzji o udzieleniu wsparcia dla USA po zamachach z września 2001, zajęła jedynie 6 godzin. Podobnie szybko zareagowano na niedawny atak informatyczny na Estonię. Także w sprawie systemu antybalistycznego, Robert Pszczel wskazał na bardziej otwarty, elastyczny model oferowany obecnie przez Waszyngton, co może pozwolić na łatwiejsze przystąpienie innych państw do programu.
Rzecznik zwrócił jednak uwagę na inne zagrożenie: bierność społeczeństw wobec zagadnień szeroko pojętego bezpieczeństwa. Wskazał na konieczność rozpoczęcia publicznej dyskusji, w tym na temat terroryzmu, plagi piratów czy zmian klimatycznych, które mają przełożenie na zagadnienia bezpieczeństwa międzynarodowego.
Pawel Felgenhauer, rosyjski ekspert obronności przedstawił zmiany rosyjskiego systemu obronności, transformacji wielomilionowych sił mocarstwa globalnego ku mocarstwu regionalnemu, którego celem jest polityczne zagospodarowanie najbliższej przestrzeni, byłych republik sowieckich.
Celowi temu będzie służyła planowana reforma sił zbrojnych od 1 mln żołnierzy i 700 tys. rezerwistów, na wzór amerykańskiej Gwardii Narodowej. Wojska tego typu będą lepiej wywiązywać się z zadań, narzucanych przez konflikty o niskiej intensywności lub przeciwko mniejszym krajom, takim jak Gruzja czy Czeczenia.
Zmniejszenie liczebności wojsk musi wiązać się z ich modernizacją techniczną. Rosjanie zdają sobie sprawę z zapóźnienia technologicznego. Z tego powodu plany zakupu francuskich okrętów desantowych czy szerokiej współpracy z przemysłem niemieckim przy projektowaniu i budowie czołgu nowej generacji.
Wasyl Bodnar, pierwszy sekretarz ambasady Ukrainy przedstawił niezwykle plastycznie zmiany w polityce bezpieczeństwa tego państwa. Ostatnia zmiana władz doprowadziła do poprawy stosunków z Rosja - jak podkreślił dyplomata - największym partnerem handlowym republiki. Przedłużenie dzierżawy bazy morskiej w Sewastopolu zbiegło się z podpisaniem nowej umowy gazowej, gwarantującej Kijowowi 3-4 mld USD oszczędności rocznie.
Sekretarz powiedział również, że Ukraina nie uczestniczy w żadnym sojuszu wojskowym. Nie jest państwem neutralnym, ale pozablokowym. Dodał, że próby przyspieszenia integracji Ukrainy z NATO zakończyły się niepowodzeniem, ze względu na małe poparcie społeczne, niechęć części członków NATO i negatywne stanowisko Rosji. Stwierdził, że Ukraina jest gotowa integrować się z Europą, na ile Europa jest gotowa integować się z Ukrainą.
Avigdor Klein, emerytowany generał z Izraela, przedstawił zagrożenia dla jego kraju, wynikające z irańskiego programu balistycznego i nuklearnego. Teheran dąży do tego, by być lokalnym mocarstwem.
Generał przedstawił trwający ponad ćwierć wieku irański program rakietowy i nuklearny, wskazując na ogromny postęp, zarówno w zasięgu, jak i precyzji nowych typów pocisków balistycznych oraz wzrastające zagrożenie finalizacja wysiłków, w celu uzyskania głowic atomowych.
Stwierdził, że najlepszym rozwiązaniem, byłoby wprowadzenie skutecznych restrykcji gospodarczych, obejmujących również technologie podwójnego zastosowania.
Andris Spruds, dyrektor Łotewskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych opisał, jak kraje nadbałtyckie odczuwają swoje bezpieczeństwo. Zgodnie z oczekiwaniami, stwierdził, że kraje te obawiają się, by duże podmioty nie realizowały swoich interesów, kosztem małych państw. Dyskusję podsumowała Maria Wągrowska, z Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.
Zdjęcia: Dariusz Gilewski