Znana sentencja głosi, że szczęście sprzyja przygotowanym i bez wątpienia niejednokrotnie każdy z nas doświadczał przynajmniej takiego wrażenia w czasie różnorakich sprawdzianów, testów czy też w codziennych zmaganiach zawodowych. Wielokrotnie też zadawaliśmy sobie pytania: jak wyrobić w sobie umiejętność utrzymywania odpowiedniego stanu przygotowania lub doprowadzić do permanentnego wzrostu umiejętności?
Odpowiedzi są niezbyt odkrywcze i zaskakujące, ale nie jest łatwo i szybko je wprowadzić w czyn. Wystarczy połączyć odpowiednią porcję pogłębianej wiedzy z systematycznie powtarzanym treningiem, w wyniku czego powinniśmy odczuwać satysfakcjonujące uczucie bycia gotowym na różne scenariusze. Kierując się tym przeświadczeniem w nieodległej przeszłości Siły Zbrojne RP przygotowały wieloaspektowe, uwzględniające różne sytuacje – programy szkolenia, plany zaangażowania w misje oraz plany reagowania na sytuacje kryzysowe, dedykując do tego odpowiednie siły i środki. Mając poczucie dobrze spełnionego obowiązku, z optymizmem powodowanym dobrymi prognozami ekonomicznymi, weszliśmy z podniesionym czołem w nowy rok kalendarzowy.
W zupełnie zaskakującej sytuacji
Pomimo realizacji w ostatnich latach wielodomenowego, kilkuletniego programu ćwiczeń, pomimo zaangażowania w operacje w ramach sojuszów i koalicji, pomimo obserwowanego ogromnego profesjonalizmu stanów osobowych oraz poczucia, że w codzienną służbę i pracę wkładamy maksimum zaangażowania – z początkiem bieżącego roku przyszło nam zmierzyć się z niewidzialnym przeciwnikiem, który swoim obliczem i szybkością destrukcyjnego działania zaskoczył wszystkich na całym świecie. To, co wprawiało w największe zakłopotanie, a czasami w bezradność, to fakt, że życie dyktowało realia, które nie wpisywały się w żadne, do tej pory analizowane scenariusze. Zostaliśmy zmuszeni do dokonania szybkich ocen oraz przewartościowania tych zdolności, które do tej pory nie były zdolnościami pierwszoplanowymi.
Sytuacja o znamionach poważnego kryzysu zmusiła Siły Zbrojne do wsparcia cywilnej służby zdrowia na skalę do tej pory niespotykaną. Celem wsparcia bezpieczeństwa wewnętrznego, praktycznie z dnia na dzień – zapadały decyzje o pomocy Policji. Zapewnienie szczelności wszystkich granic, zarówno wewnętrznych (unijnych), jak i zewnętrznych zmusiło wojsko do wsparcia Straży Granicznej. W wielu miejscach w Polsce, ale i w różnych zakątkach świata, zarówno społeczności, jak i rodziny zwracały się o pomoc do naszych Sił Zbrojnych. Wielokrotnie udzielenie wsparcia wymagało dodatkowego przygotowania, szczególnie w zakresie medycznym czy chemicznym, ale często chodziło o prozaiczne zabezpieczenie przeładunku, czy transportu. Jak zwykle w sytuacjach kryzysowych – potrzeb było zdecydowanie więcej niż możliwości, jednakże dzięki zaangażowaniu oraz zrozumieniu sytuacji w większości przypadków bilans i oceny były zdecydowanie pozytywne.
Zdolności adaptacyjne żołnierzy
Z całą pewnością jest jeszcze za wcześnie na ogłaszanie pełnego sukcesu i w dalszym ciągu powinniśmy uważnie śledzić rozwój sytuacji, analizując oraz podejmując decyzje celem poprawy skuteczności działania, natomiast są pewne aspekty, o których już teraz można, a nawet trzeba mówić i je podkreślać. Sytuacja, z którą się zderzyliśmy oprócz zaskoczenia wskazała wiele pól, które wymagają zmian oraz przede wszystkim zmiany do nich podejścia. Powinno nas charakteryzować mniej proceduralno-biurokratyczne postrzeganie problemów, a raczej elastyczność połączona z wiarą w umiejętność radzenia sobie z problemami na wszystkich szczeblach dowodzenia.
Kilkumiesięczne zmaganie z sytuacją kryzysową w wielu przypadkach niosło za sobą zaskoczenie i chwilową bezradność, ale jednocześnie pokazało wiele pozytywów. To co dało się w czasie realizacji zadań zaobserwować, i co było podkreślane przez osoby spoza struktur wojska, to niesamowita zdolność adaptacji żołnierzy do nowych wyzwań i zmieniających się uwarunkowań. Szczególnie było to podkreślane podczas wsparcia służb medycznych oraz realizacji zadań ochrony i uszczelnienia granic Rzeczypospolitej Polskiej. To co wielokrotnie podkreślali żołnierze – właśnie wtedy najbardziej procentowało doświadczenie nabyte podczas misji poza granicami kraju. W czasie organizacji i prowadzenia patroli, służby na posterunkach – nasi żołnierze, bez względu na stopnie, nie mieli żadnych problemów w egzekwowaniu ograniczeń oraz właściwym podchodzeniu do powierzonych obowiązków. W tym aspekcie należy podkreślić tytaniczną pracę prawników, bez zaangażowania i wsparcia których nie moglibyśmy mówić o prawidłowej realizacji zadań.
Oceniając dotychczasowe zmagania Sił Zbrojnych w walce i przeciwdziałaniu skutkom rozprzestrzeniającego się wirusa nie można nie wspomnieć o właściwych postawach przywódczych, z którymi spotykałem się, szczególnie na poziomie batalionu i poniżej. Wielokrotnie dowódcy drużyn/plutonów/kompanii wykazywali się dużą dojrzałością oraz samodzielnością, co wpływało bardzo pozytywnie na sposób wywiązywania się z obowiązków przez ich podwładnych, ale także skutkowało kreowaniem doskonałego wizerunku Wojska Polskiego w polskim społeczeństwie.
Wykorzystać zdobyte doświadczenia
Podsumowując – raz jeszcze należy podkreślić, że jest za wcześnie na finalne oceny, tak jak oczywistym jest fakt, że przed nami jeszcze miesiące walki o ustabilizowanie sytuacji i zażegnanie kryzysu. Natomiast zdecydowanie na tym etapie należy stwierdzić, że Siły Zbrojne swój dotychczasowy egzamin zdały. Konkluzja taka jednak nie zwalnia nas z obowiązku ciągłej oceny sytuacji i dostosowywania naszej organizacji do raptownie zmieniającego się środowiska. Tym bardziej, że ostatnie miesiące pokazały, iż dysponujemy dużym potencjałem. Istotnym jest, aby zdobyte doświadczenia, pozyskana wiedza oraz wypracowane rozwiązania nie poszły w zapomnienie, a przeobraziły się w zmiany systemowe i dobre praktyki. Natomiast pojawiające się nowe sytuacje, bez względu na to, jak bardzo zaskakujące, powinny stanowić wyzwania będące przyczynkiem zmian na lepsze oraz stanowić motywację do stałego podnoszenia naszych umiejętności i zdolności. Bezsprzecznym jest fakt, że dorobek ostatnich miesięcy wpłynął pozytywnie na relacje wewnętrzne w Siłach Zbrojnych, powodując lepsze rozumienie misji i zadań poszczególnych rodzajów sił zbrojnych i rodzajów wojsk.
gen. broni Tomasz PIOTROWSKI
Dowódca Operacyjny RSZ
