Przez wiele lat technologia rakietowa w Polsce znajdowała się na marginesie zainteresowania rodzimych instytucji badawczych. W zasadzie od lat 1960. czyli od realizowanego wówczas programu Meteor, obejmującego loty suborbitalne w celu sondowania atmosfery nic godnego uwagi w tej sferze się nie działo.
Tym większą doniosłość ma prowadzony przez Instytut Lotnictwa i jego Centrum Technologii Kosmicznych program dwustopniowej rakiety suborbitalnej ILR-33 Bursztyn. Jest to pierwsza na świecie rakieta wykorzystująca jako utleniacz nadtlenek wodoru w stężeniu 98-99%. ILR-33 została opracowana i jest rozwijana w oparciu o ramowe założenia: konstrukcja dwustopniowa, długość 4,6 m, możliwość wyniesienia 10 kg ładunku użytecznego na wysokość 100 km oraz napęd hybrydowy (paliwo stałe i utleniacz). Wszystkie komponenty rakiety są opracowywane i rozwijane wewnętrznie w ramach Instytutu, natomiast przy konstrukcji Bursztyna współpracuje sieć ponad 400 podwykonawców.
Głównym celem prac rozwojowych nad ILR-33 jest zdobycie kompetencji w zakresie konstrukcji silników rakietowych i samych rakiet oraz systemów pokładowych i misyjnych.
Bursztyn jest rakietą dwustopniową. Napęd stanowią dwa silniki startowe/pomocnicze na paliwo stałe o ciągu ok. 14.760 N i czasie pracy 6,1 s oraz hybrydowy silnik główny napędzany paliwem stałym z wykorzystaniem utleniacza. Głowica przeznaczona do wynoszenia ładunku użytecznego jest odzyskiwalna.
Pierwszy start rakiety odbył się w 22 października 2017 i do tej pory Bursztyn wykonał trzy loty. Podczas ostatniego testu, 10 września 2019 ILR-33 osiągnęła wysokość 23 km. W locie tym, realizowanym z CP SP Ustka, przetestowano m.in. system odzyskiwania głowicy, która bezpiecznie wylądowała w morzu. Był to ostatni lot rakiety w jej podstawowej konfiguracji, który umożliwił przejście do kolejnej fazy rozwoju projektu określonego jako ILR-33 Bursztyn 2K. Próby były prowadzone we współpracy z Wojskiem Polskim i Polską Agencją Kosmiczną.
Według słów Dyrektora Centrum Technologii Kosmicznych dr. inż. Leszka Lorocha, rakieta może wznieść się na wysokość ok. 100 km i umieścić na orbicie (LEO) niewielki ładunek o masie do 10 kg. Te możliwości Bursztyna Instytut Lotnictwa w kooperacji z Thorium Space Technologies chce wykorzystać w Programie Subcon współfinansowanym ze środków NCBiR, przewidującym rozwój innowacyjnych systemów łączności dla zastosowań kosmicznych. W ramach programu Subcon przewiduje się umieszczenie za pomocą ILR-33 minikonstelacji trzech satelitów wyposażonych w moduły retransmisyjne.
Docelową grupą odbiorców technologii opracowanej w ramach programu Subcom mają być producenci satelitów, rakiet suborbitalnych, małych rakiet orbitalnych i rakiet wojskowych.
Ponadto ILR-33 Bursztyn 2K ma umożliwić również pro-wadzenie badań naukowych obejmujących m.in. sondowanie atmosfery, obserwacje astronomiczne oraz badania w warunkach mikrograwitacji. Dr inż. Loroch wspomina również o innym możliwym zastosowaniu Bursztyna, a mianowicie jako imitatora balistycznego celu powietrznego. Po wyniesieniu na wysokość do 100 km od rakiety odłączałaby się głowica, która lotem balistycznym wracałaby na ziemię umożliwiając prowadzenie testów radiolokacyjnych syste-mów obrony przeciwrakietowej i szkolenia załóg. Dzięki zastosowaniu paliwa hybrydowego możliwe byłoby dostosowywanie profilu lotu imitatora i zróżnicowanie prędkości jego opadania zgodnie z wymogami programu szkolenia.
Program rakiety ILR-33 Bursztyn 2K umożliwia Instytutowi Lotnictwa rozwój kompetencji również w takich dziedzinach jak modelowanie 3D, druk 3D, projektowanie i wykonywanie struktur kompozytowych, czy opracowywanie systemów awioni-cznych (komputery pokładowe, autopiloty,
systemy stabilizacji, radiowyso-kościomierze). Celem IL jest również opracowywanie i rozwój silników rakietowych na paliwo stałe o ciągu ok. 50 kN oraz silników korekcyjnych dla satelitów. W tym przypadku Instytut chce ponownie wykorzystać stałe paliwo rakietowe.
ILR-33 Bursztyn 2K stanowi, zgodnie ze słowami Dyrektora Centrum Technologii Kosmicznych, pierwszy etap w procesie budowania (odbudo-wywania) polskich kompetencji w zakresie budowy rakiet, co w przyszłości ma doprowadzić do opracowania rakiety nośnej zdolnej do wynoszenia na orbitę ładunków użytecznych podwójnego przeznaczenia, w tym satelitów obserwacyjnych.