Altair

Z Markiem Zająkałą, Sekretarzem Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, rozmawia Grzegorz Hołdanowicz

- Jak Pan ocenia kolejny rok modernizacji technicznej SZ RP w warunkach presji związanej z misjami zagranicznymi? Jaki jest realny wpływ pilnych wymagań operacyjnych na program zakupów i na uruchamianie nowych tematów badawczo-rozwojowych? Czy programy modernizacyjne nie będą miały zbyt doraźnego charakteru?

- Zmieniające się potrzeby wojsk w zakresie wyposażenia (w tym pilne potrzeby operacyjne związane z bezpieczeństwem żołnierzy na misjach) generują potrzeby korygowania aktualnie realizowanych planów. Dotyczy to przede wszystkim zakupów nowego typu uzbrojenia, dotychczas nie pozyskiwanego, w tym m.in.:

• małych bezpilotowych samolotów rozpoznawczych (mini-bsr),
• granatników automatycznych i amunicji do nich,
• dopancerzenia pojazdów (Rosomak),
• pozyskania nowych samochodów rozpoznawczo-patrolowych - zabezpieczonych przed wybuchami min,
• akustycznych systemów do lokalizacji strzałów i strzelca typu Pilar,
• amunicji (kal. 30 mm da KTO).

W przypadku pojawienia się potrzeby dodatkowych zakupów UiSW na potrzeby misji, wprowadzone w MON mechanizmy pozwolą w sprawny sposób je zrealizować. Obecnie zbieramy i analizujemy informacje o przebiegu poszczególnych misji. Formułujemy wnioski. Wśród nich jest zamiar pozyskania np. pojazdów klasy MRAP.

Pilne potrzeby operacyjne nie mają żadnego wpływu na uruchamianie nowych prac badawczych z powodu ograniczeń czasowych (prace badawcze są wieloletnie). Programy zakupowe ze względu na udział w misjach poza granicami kraju będą miały charakter bardziej doraźny w początkowej fazie rozmieszczania wojsk na obcym terytorium, natomiast programy modernizacyjne mają charakter planowy i długofalowy. Są podejmowane na rzecz konkretnej misji.

- Jak funkcjonuje w praktyce podpisany ponad 12 miesięcy temu protokół uzgodnień pomiędzy MON a przemysłowym potencjałem obronnym państwa?

- Kondycja polskiego sektora obronnego zawsze była dla rządu bardzo istotna, dlatego też rząd podejmując decyzję o przystąpieniu do Międzyrządowego reżimu stymulującego konkurencyjność Europejskiego Rynku Obronnego zainicjował równocześnie działania dostosowujące przemysłowy potencjał obronny (ppo) do funkcjonowania w nowych warunkach. 11 sierpnia 2006 minister obrony narodowej zatwierdził protokół uzgodnień wraz z Harmonogramem działań dostosowawczych dla ppo.

Główne zapisy Harmonogramu działań dostosowawczych dotyczą m.in. przyjęcia przez Radę Ministrów Strategii konsolidacji i wspierania rozwoju polskiego przemysłu obronnego w latach 2007-2010 oraz Programu mobilizacji gospodarki na lata 2007-2012, wprowadzenia Wykazu wyrobów i usług o podstawowym znaczeniu, szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa, zamawianych w krajowych podmiotach przemysłowego potencjału obronnego, zagwarantowania środków finansowych na badania, rozwój i nowe technologie w zakładach ppo, opracowania programu badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz ppo.

Z ośmiu przedsięwzięć zapisanych w Harmonogramie do chwili obecnej większość została zrealizowana (np. Program Mobilizacji Gospodarki, Program badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz ppo, Strategia konsolidacji...), jeden dokument, Wykaz wyrobów i usług..., znajduje się w ostatniej fazie ścieżki legislacyjnej przed przedłożeniem Prezydentowi do podpisu. HHh

Mogę więc powiedzieć, że mimo trudnych dyskusji i prac, powoli udaje się nam realizować zapisy Harmonogramu. Jest wola wszystkich uczestniczących stron poszukiwania najlepszych rozwiązań, mających na celu rozwój i wzrost konkurencyjności polskiego przemysłu obronnego. Jestem przekonany, że wszystkie podjęte przez stronę rządową działania stworzą warunki do rozwoju silnego i nowoczesnego polskiego przemysłu zbrojeniowego.

- Jakie są obecnie główne planowane tematy prac rozwojowych? Jakie wielkie zakupy, szczególnie w polskim przemyśle, planuje MON na najbliższe miesiące i na okres 2007-2012? Czy możemy spodziewać się zakończenia praktyk szczątkowych zakupów i wdrażania kompleksowych programów (na przykład zakupu dużej liczby samochodów zamiast kilku rocznie, co czyni ich produkcję nieopłacalną)?

• W roku bieżącym kontynuowane są już uruchomione duże programy, w tym m.in.:
• KTO Rosomak,
• przeciwpancerne pociski kierowane Spike,
• sprzęt łączności (RWŁC-10T w wersji kontenerowej, radiostacje pokładowe i plecakowe, radiolinie cyfrowe oraz zestawy satelitarne),
• samolot wielozadaniowy F-16,
• samolot transportowy CASA C295M,
• korweta wielozadaniowa Gawron,
• systemy rakietowe Żeglarek.

Ich realizacja ma duże znaczenie dla Sił Zbrojnych i dla tego kładziony jest duży nacisk na zabezpieczenie ich prawidłowego przebiegu.

Modernizacja techniczna Sił Zbrojnych w najbliższych latach ukierunkowana będzie przede wszystkim na kontynuację ustalonych w latach poprzednich 11 podprogramów obejmujących, poza Spike i Rosomakiem:

• wprowadzenia nowych systemów dowodzenia, łączności i informatyki,
• wprowadzenia systemu rozpoznania wojskowego oraz AGS,
• wprowadzenia nowego sprzętu i środków obrony przed bronią masowego rażenia,
• pozyskania samolotów i śmigłowców transportowych,
• pozyskania bezpilotowych samolotów rozpoznawczych (mini-bsr),
• rozwoju geografii wojskowej, kartografii oraz hydrografii morskiej,
• zestawów i sprzętu systemu obrony powietrznej,
• indywidualnego wyposażenia żołnierza,
• pozyskania nowego typu okrętów i sprzętu morskiego.

Po analizie Wymagań Operacyjnych opracowanych przez Sztab Generalny WP zostały podjęte działania zmierzające do opracowania Wstępnych Założeń Taktyczno-Technicznych, które będą stanowiły podstawę do podjęcia decyzji o realizacji prac rozwojowych w następujących zasadniczych obszarach UiSW:

• indywidualne systemy walki (Żołnierz XXI wieku),
• zestawy obrony powietrznej,
• stacje radiolokacyjne średniego zasięgu,
• zdolność okrętów do obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej,
• informatyczne systemy zbierania, analizy, gromadzenia, przetwarzania i dystrybucji wiadomości rozpoznawczych.

Departament Polityki Zbrojeniowej MON powołał zespoły zadaniowe ds. realizacji Wstępnego Określenia Możliwości Wykonania (WOMW) tych tematów. Prace trwają.

- W ostatnich miesiącach było kilka zgrzytów związanych z wykorzystaniem pomocy wojskowej USA - problemy z finansowaniem projektu C-130, niekończące się dyskusje o zakupie bsl Shadow itp. Czy możemy oczekiwać zdefiniowania nowej polityki wykorzystania tych środków?

- W tym obszarze prowadzone są prace mające na celu podniesienie efektywności udzielonej pomocy. Całość współpracy oceniam pozytywnie.

- Czego Narodowy Dyrektor ds. Uzbrojenia oczekuje od ewentualnego porozumienia o współpracy wojskowej z USA, związanego z projektem budowy bazy obrony przeciwrakietowej na polskim terytorium?

- Oczekuję korzyści dla obronności kraju towarzyszących ewentualnemu rozmieszczeniu systemu obrony przeciwrakietowej w Polsce w wielu obszarach. Oczekiwania strony Polskiej w tej kwestii zostały zgłoszone w czasie trwających obecnie negocjacji.

- Jakie mogą być kierunki współpracy europejskiej? Czy widać już pozytywne efekty przystąpienia do Europejskiej Agencji Obrony (EDA)?

- W obszarze współpracy europejskiej duży nacisk kładzie się obecnie na rozwój badań i technologii, a zwłaszcza na zwiększenie liczby projektów realizowanych wspólnie przez kilka państw członkowskich. Podkreśla się znaczenie i konieczność zwiększenia wydatków na indywidualne/narodowe oraz wspólne projekty badawczo-naukowe w obszarze obronności. Ponadto, istotnym tematem jest rozwój zdolności obronnych, zwłaszcza w obszarach transportu strategicznego, tankowania w powietrzu, obrony przed bronią masowego rażenia, systemów łączności i dowodzenia oraz rozpoznania i wywiadu. Poprawienie zdolności sił zbrojnych jest celem inicjatyw realizowanych zarówno w ramach Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (koncepcja Grup Bojowych UE, operacje zarządzania kryzysowego, powietrzny i morski wymiar ESDP), jak i w ramach EDA.

Od chwili powstania Europejskiej Agencji Obrony konsekwentnie wspieramy jej działalność, aktywnie uczestniczymy w pracach w obszarach, które są dla nas najbardziej istotne, i zamierzamy nadal zwiększać swoje zaangażowanie. Mamy nadzieję, że dalsze aktywne uczestnictwo w pracach Agencji umożliwi Polsce realizację priorytetów narodowych w zakresie pozyskiwania nowych zdolności obronnych. Podjęliśmy decyzję o znaczącym udziale (10 mln euro w latach 2007-2009) we Wspólnym Programie Inwestycyjnym w obszarze Ochrony Wojsk. W tym roku podjęliśmy także decyzję o przystąpieniu do czterech projektów kategorii B (w sumie zaangażowanie finansowe Polski w tych czterech projektach wyniesie 13,1 mln euro w okresie 2008-2010):

• Europejskie Zabezpieczone Programowalne Radio (ESSOR),
• wóz bojowy w przestrzeni sieciocentrycznej (Network-Enabled Armoured Fighting Vehicle, NE-AFV),
• Lądowy Bezzałogowy Pojazd Taktyczny (Unmanned Ground Tactical Vehicle, UGV),
• utworzenie i zarządzanie wspólną bazą danych dotyczącą zagrożeń biologicznych.

Tym samym, Polska realizując politykę bezpieczeństwa państwa dostrzega charakter zmian wywołanych transformacją sektora wojskowego i podejmuje wyzwania zmierzające do uczestnictwa w budowie wspólnego, europejskiego potencjału obronnego poprzez rozwój zdolności wojskowych Unii w ramach Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony.

- Jakie są efekty pracy Rady Uzbrojenia i w jakim kierunku będą zmierzały jej prace?

- Rada Uzbrojenia Ministra Obrony Narodowej, powołana została w 2005 na podstawie decyzji Nr 56/MON z 9 marca 2005. Ramy i charakter zadań realizowanych przez Radę zostały wpisane w pakiet decyzji Ministra Obrony Narodowej wprowadzających system pozyskiwania, eksploatacji i wycofywania uzbrojenia i sprzętu wojskowego w resorcie ON. Od powstania Rady Uzbrojenia odbyło się XV posiedzeń.

Rada Uzbrojenia z Ministrem Obrony Narodowej jako jej przewodniczącym stanowi dogodne forum do bezzwłocznego rozwiązywania problemów procesu pozyskiwania UiSW w perspektywie krótko- i długoterminowej. Funkcjonowanie Rady znacznie usprawnia proces kompleksowego uzgadniania i wprowadzania poszczególnych wzorów UiSW do Sił Zbrojnych RP oraz pozwala na zajmowanie wyważonych stanowisk mających istotny wpływ na zwiększanie innowacyjności krajowego przemysłowego potencjału obronnego.

Rada Uzbrojenia nadal będzie doskonaliła swoją działalność jako organ ekspercki, ale przede wszystkim decyzyjny, w procesie pozyskiwania uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

- Czy można spodziewać się normalnych relacji pomiędzy klientem a potencjalnymi dostawcami? Obecnie funkcjonujące przepisy mające przeciwdziałać praktykom lobbingowym i korupcyjnym doprowadziły do istotnego paraliżu wymiany informacji. Może to mieć niekorzystny wpływ na kształt przyszłych programów.

- Intencją podpisania przez Ministra Obrony Narodowej decyzji Nr 16/MON z 9 stycznia 2007 w sprawie wprowadzenia wytycznych postępowania żołnierzy i pracowników komórek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej w kontaktach z wykonawcami i osobami działającymi na ich rzecz, było zapobieganie wszelkim tego rodzaju działaniom promocyjnym, marketingowym, wizerunkowych i innych działań wpływu, potocznie nazywanych działaniami lobbingowi ze strony podmiotów, które chcą uzyskać przychylność tych instytucji oraz korzystne dla siebie decyzje i rozwiązania.

W związku z niedawnym wprowadzeniem decyzji Nr 16/MON, zbieramy dopiero doświadczenia z jej wdrażania. Po analizie jej skuteczności wyciągniemy wnioski i podejmiemy ewentualne dalsze działania.

- Kiedy wreszcie powstanie Urząd ds. Uzbrojenia?

- Rozumiejąc konieczność dokonania zmian, opracowywana jest obecnie nowa koncepcja funkcjonowania systemu pozyskiwania uzbrojenia w SZ, która zakłada koncentrację w jednej jednostce organizacyjnej zadań. Proces przygotowawczy utworzenia takiej instytucji (włącznie z określeniem rozwiązań prawnych) planujemy zakończyć do połowy 2008. Przewiduje się przejęcie przez nią następujących zadań:

• analizy informacji o nowych wzorach uzbrojenia,
• analizy rynku,
• przygotowywania studium wykonalności dla zgłoszonych potrzeb operacyjnych,
• opracowywania WZTT,
• opracowywanie ZTT,
• opracowywania specyfikacji i zaproszeń w procedurach zamówień,
• inicjowania, prowadzenia i kontroli realizacji prac r+w z uwzględnieniem docelowych potrzeb i całego cyklu życia,
• pozyskiwania uzbrojenia w procedurach krajowych i międzynarodowych.

Proponowane rozwiązania mają zapewnić pozyskiwanie najlepszego, możliwego do uzyskania uzbrojenia i sprzętu wojskowego na podstawie jednoznacznie określonych wymagań operacyjnych i pogłębionej analizy możliwości organizacyjnych, produkcyjnych i finansowych oraz optymalne wykorzystanie posiadanych środków finansowych.

Pozyskiwanie nowych wzorów UiSW odbywać się ma w oparciu o programy zbrojeniowe, tj. łącznie z serwisowaniem, dostawami części zamiennych i specjalistycznych materiałów eksploatacyjnych, szkoleniem, dostawą trenażerów, symulatorów itp. Stworzy to warunki umożliwiające ocenę kosztów programu w ujęciu cyklu życia pozyskiwanego uzbrojenia.