Amerykańska DARPA (Agencja Zaawansowanych Projektów Badawczych w dziedzinie Obronności) poinformowała o uruchomieniu trzeciej fazy programu opracowania systemu sterowania rewolucyjnego samolotu za pomocą nowatorskich efektorów (CRANE, Control of Revolutionary Aircraft with Novel Effectors). Agencja wybrała należącą do Boeinga Aurora Flight Sciences do zbudowania demonstratora technologii X-65. Zamiast tradycyjnych powierzchni sterowych, ma on wykorzystywać do sterowania aktywną kontrolę opływu (active flow control, AFC).
AFC ma wykorzystywać strumienie powietrza pod ciśnieniem, by zmieniać opływ powierzchni sterowych. Tym samym będą regulowane działające na nie siły. Nowa metoda ma poprawić osiągi samolotów, usuwając odrębne powierzchnie, które konwencjonalnie wykorzystywane są do sterowania, zwiększające masę i złożoność konstrukcji.
DARPA zakończyła pierwszą fazę wstępnego projektowania samolotu eksperymentalnego 17 stycznia 2023. Druga faza obejmowała szczegółowe projektowanie demonstratora i elementów sterujących oraz rozwój oprogramowania. Jej zwieńczeniem był krytyczny przegląd projektu. W maju 2023 samolot otrzymał oficjalne oznaczenie X-65.
Aurora Flight Sciences rozpoczęła już budowę demonstratora X-65. Jej zakończenie zaplanowano na początek 2025. Pierwszy lot ma odbyć się latem tego samego roku.
Demonstrator X-65 jest zaprojektowany w układzie latającego rombu. Jego masa ma wynosić 3200 kg, a rozpiętość 9 m. Samolot ma rozwijać prędkość Ma0,7.
X-65 będzie wyposażony w dwa zestawy układów sterujących – tradycyjnych klap i sterów oraz efektorów AFC na wszystkich powierzchniach nośnych. Zminimalizuje to ryzyko i umożliwi porównanie skuteczności obu systemów. W pierwszych testach będą wykorzystywane wyłącznie tradycyjne powierzchnie sterowe. W kolejnych będą one selektywnie blokowane, a zamiast nich wykorzystywane efektory AFC.