Umowa dotycząca zakupu przez Macedonię Północną 4 wielozadaniowych śmigłowców średnich AW149 i 4 śmigłowców lekkich AW169M została podpisana przez minister obrony Slavjankę Petrowską i wiceprezesa Leonardo Cesare Cacha (na zdjęciu) w Skopje 26 marca 2024.
Porozumienie zawarto kilka dni po podpisaniu przez minister Petrovską i jej włoskiego odpowiednika Guido Crosetto międzyrządowego porozumienia między Macedonią Północną a Włochami o współpracy w dziedzinie wojskowego lotnictwa śmigłowcowego, w tym w procesach pozyskiwania nowych wiropłatów dla Vozduhoploven VING (Brygady Lotnictwa) Armija na Republika Severna Makedonija (ARSM, Sił Zbrojnych Republiki Macedonii Północnej).
Minister Petrovska ogłosiła zakup śmigłowców Leonardo 22 stycznia br., za ok. 230 mln euro. Późniejsze negocjacje z włoskim koncernem w sprawie szczegółów umowy i wyposażenia wiropłatów podniosły wartość umowy do 249,9 mln euro, jak podano w raporcie Parlamentarnej Komisji Obrony i Bezpieczeństwa z dnia 20 marca. Zgodnie z tym dokumentem płatność zostanie dokonana z alokacji budżetowych na lata 2024-2029.
Oprócz 8 śmigłowców, które mają zostać dostarczone ARSM od sierpnia 2026 do końca 2028, północnomacedoński resort obrony nabędzie pakiet wsparcia logistycznego, obejmujący części zamienne, symulator, szkolenie personelu lotniczego i technicznego oraz budowę nowoczesnego hangaru w bazie lotniczej Petrovec.
Opinii publicznej nie podano jednak żadnych szczegółów dotyczących wyposażenia wiropłatów. Nie wiadomo również, czy nowe śmigłowce (lub część z nich) zostaną uzbrojone w stopniu zapewniającym przynajmniej fragmentaryczną rekompensatę zdolności uzbrojonych / transportowych Mi-8/17 i uderzeniowych Mi-24V, które zastąpią w służbie.
Opozycja zarzuca obecnemu rządowi, że cały, trwający 5 lat, proces wyboru nowych wiropłatów dla ARSM był prowadzony bez informowania opinii publicznej, a ministerstwo obrony ujawniło niewiele szczegółów do czasu ogłoszenia zwycięzcy w styczniu 2024. W dodatku wartość transakcji wzrosła o 8,65% w porównaniu z pierwotnymi szacunkami (Macedonia Pn. wybiera śmigłowce Leonardo, 2024-01-24).
Co więcej, opozycja oskarża rząd techniczny w Skopje o kupowanie śmigłowców transportowych zamiast bojowych, co w efekcie nie zwiększa potencjału ARSM w czasie, gdy bezpieczeństwo w Europie jest wyraźnie i poważnie zagrożone. Rządowi zarzuca się także zakończenie procesu zakupu zaledwie na kilka tygodni przed wyborami prezydenckimi i parlamentarnymi zaplanowanymi odpowiednio na 24 kwietnia i 8 maja br.
Igor Bożinovski