Podczas zorganizowanego przez Instytut Studiów Strategicznych III Forum Bezpieczeństwa Euroatlantyckiego Szczyt w Lizbonie szansą na nową sytuację międzynarodową zaproszeni goście dyskutowali o głównych kierunkach rozwoju Paktu Północnoatlantyckiego.
Pozostający ministrem obrony narodowej Bogdan Klich podkreślił w swoim wystąpieniu, że szczyt w Lizbonie będzie przypieczętowaniem prac, które są prowadzone od lat. Niewątpliwie najważniejsze decyzje, jakie muszą przyjąć państwa członkowskie, to zaakceptowanie nowej strategii oraz reform umożliwiających wcielenie jej w życie. Kluczowa będzie również debata dotycząca przyszłości misji ISAF w Afganistanu, do tej pory uznawanej za probierz zdolności NATO ery post-zimnowojennej.
Podstawę Sojuszu mają stanowić trzy główne filary: kolektywna obrona, zarządzanie kryzysowe oraz oddziaływanie na bezpieczeństwo międzynarodowe. Nowa koncepcja kładzie duży nacisk na zobowiązania wynikające z art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego. Dalej mają być rozwijane plany ewentualnościowe oraz prowadzone wspólne ćwiczenia zakładające konieczność udzielenia pomocy jednemu z członków NATO. W minionej dekadzie pojawiły się również nowe zagrożenia. Uczestnicy konferencji najczęściej wymieniali cyberterroryzm (w tym inspirowany przez wrogie państwa), ryzyko ograniczenia lub utraty dostaw surowców energetycznych oraz możliwość ataku rakietowego.
Pozyskanie własnych środków zdolnych do przechwytywania rakiet balistycznych oraz pocisków krótkiego i średniego zasięgu stanowiło już wielokrotnie temat debaty nad przyszłością NATO. Pozostaje pytanie, jak takowy system miałby funkcjonować: jako system spinający już rozwijane komponenty narodowe, czy też stanowić niezależną ponadpaństwową strukturę? Podniesiona została również kwestia oszczędności. Sojusz ma redukować swoje struktury, przy jednoczesnym zapewnieniu zachowania zdolności operacyjnych. Docelowo planowana jest redukcja z 14 do 3 natowskich agencji.
Prelegenci podkreślali również kwestię problematycznej współpracy z Unią Europejską. Zwłaszcza kwestii dublowania działań oraz braku synergii pomiędzy organizacjami. W nowej koncepcji nie zabraknie miejsca dla wschodnich partnerów. Pomimo dyskusji, która miała miejsce w ostatnich latach zarówno wobec Ukrainy, jak i Gruzji NATO dalej będzie stosowało politykę otwartych drzwi.
Po raz kolejny powróciło pytanie o skalę zaangażowania USA. Zwłaszcza w kontekście zaangażowania Sojuszu w Afganistanie. Europejczycy cały czas nie są w stanie dorównać amerykańskiemu potencjałowi obronnemu.
Największe wyzwania Sojuszu w przededniu szczytu w Lizbonie, to niewątpliwie potrzeba redefinicji zagrożeń, próba opracowania skutecznej strategii afgańskiej, zwiększenie europejskiego potencjału obronnego, tak aby Stary Kontynent stał się równorzędnym partnerem dla USA oraz nowe otwarcie w polityce wschodniej.
W krakowskim Forum udział wzięli m.in.: Bogdan Klich, Robert Pszczel (Rzecznik biura prasowego KG NATO), Lawrence Chalmer (Dyrektor Centrum Edukacji NATO, National Defence Univesity), Roman Kuźniar (Instytut Stosunków Międzynarodowych UW, doradca Prezydenta RP), Karl von Wogau (Sekretarz Generalny Europejskiej Fundacji Bezpieczeństwa oraz Jacek Najder (Podsekretarz Stanu ds. Polityki Bezpieczeństwa MSZ).