W ciągu nadchodzących dwóch miesięcy Serbia i Francja podpiszą umowę zakupu przez Belgrad 12 nowo wyprodukowanych wielozadaniowych samolotów bojowych Dassault Rafale dla serbskich Ratno vazduhoplovstvo i protivvazduhoplovna (RV i PVO, wojsk lotniczych i obrony powietrznej), poinformował w Paryżu serbskie media prezydent tego kraju Aleksandar Vučić, komentując wyniki swoich poprzednich spotkań z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem i przedstawicielem Dassault Aviation.
– Osiągnęliśmy kilka konkretnych porozumień, w tym dotyczących zakupu samolotów Rafale, i spodziewam się podpisania umowy w ciągu najbliższych dwóch miesięcy, w obecności prezydenta Macrona – powiedział Vučić, ogłaszając największy zakup sprzętu wojskowego w historii Serbii. W zeszłym roku stwierdził, że nabycie eskadry nowych Rafale będzie kosztować Serbię około 3 mld euro.
Choć do opinii publicznej nie dotarło zbyt wiele szczegółów rozmów Belgradu z Paryżem, media bliskie rządowi Serbii poinformowały już, że intensywne negocjacje w tej sprawie trwają od prawie 3 lat, a RV i PVO otrzymają 10 samolotów jednomiejscowych Rafale C i dwa dwumiejscowe Radale B. Pakiet uzbrojenia z pewnością będzie zawierał produkowane przez MBDA kierowane pociski rakietowe powietrze-powietrze MICA. Oprócz tego Serbowie mają odebrać symulator lotu. Francuzi zapewnią także szkoleni praktyczne personelu latającego i technicznego oraz wieloletni zintegrowany pakiet wsparcia logistycznego (Serbia planuje zakup Rafale, 2023-02-21).
Vučić wykorzystał swoją wizytę w Paryżu także do omówienia z gospodarzami kwestii utworzenia w Serbii obiektu, w którym można by wyposażać w uzbrojenie produkcji serbskiej lekki śmigłowiec Airbus H125M w ramach szerszego porozumienia, które prawdopodobnie wiązałoby się z zakupem przez Serbię określonej liczby wiropłatów tego typu w celu zastąpienia SOKO Gazele, pozostałych z czasów jugosłowiańskich. W tym kontekście Vučić dodał, że jego dwudniowa wizyta w Paryżu będzie koncentrować się m.in. na możliwości dokapitalizowania (do 50%) niektórych serbskich spółek przemysłu obronnego przez podmioty francuskie działające w tym samym sektorze.
Jeśli transakcja dojdzie do skutku, neutralna militarnie Serbia stanie się czwartym europejskim użytkownikiem Rafale, po Francji, Grecji i sąsiedniej Chorwacji, która obecnie oczekuje na dostawę pierwszych 6 z 12 zakupionych odrzutowców, używane wcześniej przez francuskie Armée de l'air et de l'espace (wojska lotnicze i kosmiczne).
Nowe samoloty wielozadaniowe znacząco zmniejszą także zależność wojskową Belgradu od Rosji, ponieważ zastąpią w służbie RV i PVO 14 używanych obecnie myśliwców MiG-29 operujących z bazy lotniczej Batajnica niedaleko Belgradu. W poprzednich latach serbskie samoloty zostały zmodernizowane do standardu wielozadaniowego MiG-29SM+, a umowy logistyczne umożliwiające ich niezakłóconą eksploatację do 2030 zostały już zatwierdzone.
Zanim Rafale wejdzie do służby, Serbia będzie musiała albo poważnie zmodernizować swój system szkolenia pilotów wojskowych, albo zwrócić się w tej sprawie do innego kraju. W pierwszym przypadku RV i PVO najprawdopodobniej będą musiały rozpocząć proces dalszej cyfryzacji, a nawet przebudowy istniejących samolotów szkolenia wstępnego i podstawowego Utva V-54 (Lasta 95), równolegle z ponownym rozpoczęciem dawno odłożonego projektu modernizacji samolotu szkolno-treningowego / lekkiego uderzeniowego SOKO G-4 Super Galeb (Pierwsze loty na Lastach , 2018-11-16).
Być może jednak, ze względu na nieuniknioną konieczność rozpoczęcia stopniowego wycofywania w latach 2030–2035 swoich starych i niedawno zmodernizowanych, wyprodukowanych w Jugosławii poddźwiękowych samolotów uderzeniowych / rozpoznawczych Soko J-22 Orao, Serbia może zdecydować się zastąpić G-4 i J-22 jednym nowym typem – np. Leonardo M-346FA – który służyłby zarówno do szkolenia zaawansowanego, jak i zadań uderzeniowych. W takim przypadku Belgrad prawdopodobnie będzie chciał nabyć co najmniej 12, a nawet 24 nowe samoloty (Postępy modernizacji Orao, 2021-02-26).
Igor Bożinovski