Komisja obrony holenderskiego parlamentu zażądała od gabinetu premiera Jana Petera Balkenende, wysłania oficjalnych zapytań ofertowych do Lockheed Martina (F-35, F-16 Block 60) i Saaba (Gripen NG), by poznać faktyczne ceny tych maszyn.
To kolejny etap walki między rządem - który bez formalnego przetargu stara się faworyzować F-35 - a większością posłów, którzy optują za Gripenem i mają coraz większe wątpliwości, co do jakości, terminów dostaw i ceny Lightninga II.
Obecne starcie jest kolejnym działaniem - zaraz po demonstracyjnej wizycie członków komisji obrony w Szwecji i zakładach Saaba (zobacz: Walka o następcę holenderskich F-16) - które ma doprowadzić do przesunięcia w czasie decyzji o zakupie dwóch pierwszych F-35.
W grudniu ubiegłego roku Jack de Vries, holenderski minister obrony, przeprowadził półoficjalny przetarg ofert, po którym zarekomendowano parlamentowi F-35, odrzucając jednocześnie propozycje pozyskania rozwojowej wersji F-16 i Gripena NG.
Było to niezbędne do otrzymania zgody posłów na zakup dwóch pierwszych egz. Lightningów II, które mają trafić do tego kraju, w ramach finalizowania przez Lockheed Martina prac B+R. Umowa w tej sprawie ma zostać podpisana w marcu lub kwietniu. Z drugiej strony było by to faktyczne przesądzenie losów ostatecznego przetargu, którego przeprowadzenie planowane jest na 2010.
Żądanie członków komisji obrony może pokrzyżować te plany. Ma również podstawy merytoryczne: w grudniowej rekomendacji stwierdzono, że oferta amerykańska, tak w odniesieniu do ceny, jak i kosztów użytkowania, była tańsza od szwedzkiej (Holendrzy wstępnie przeznaczyli na zakup 85 maszyn 5,7 mld Euro i kolejne 9,1 mld na 30-letni okres ich służby). Urzędnicy nie ujawnili jednak szczegółów.
Sytuację tę wykorzystała konkurencja. Przedstawiciele Saaba przekazali mediom, że ich oferta opiewa na 4,8 mld Euro (56 mln Euro za egz.), a koszty użytkowania wyniosą ok. 10 mld. Amerykanie prawdopodobnie nie są w stanie przebić tej oferty. Szacowana cena seryjnych egz. to przynajmniej ok. 100 mln USD (obecnie ok. 80 mln Euro), zaś koszty użytkowania, holenderskie ministerstwo obrony oszacowało na 14,4 mld Euro.