Wczoraj w Serbii odbyły się uroczystości 15. rocznicy rozpoczęcia bombardowań przez siły USA i NATO bez zgody ONZ. Obecnie ten precedens jest przywoływany przez Rosję w związku z interwencją na Krymie.
Wczoraj w Serbii odbyły się uroczystości 15. rocznicy rozpoczęcia bombardowań przez siły USA i NATO (w operacji wzięło udział 14 z 19 państw członkowskich) terytorium ówczesnej Jugosławii, w której skład wchodziły wówczas Serbia i Czarnogóra. Sojusz, w tym głównie Stany Zjednoczone, podjął interwencję militarną, uzasadniając to koniecznością obrony praw człowieka. Naloty rozpoczęto jednak bez zgody Rady Bezpieczeństwa ONZ, co było precedensem. Oficjalnym pretekstem była obrona mniejszości albańskiej w Kosowie po tym, gdy prezydent Jugosławii Slobodan Miloszević odmówił podpisania porozumienia pokojowego negocjowanego w Rambouillet. Serbowie do dziś twierdzą celem operacji było przede wszystkim obalenie popularnego w społeczeństwie prezydenta.
Bombardowania Jugosławii rozpoczęły się 24 marca 1999 w ramach operacji Allied Force. Trwały przez 11 tygodni, do 20 czerwca. Atakowano obiekty infrastruktury wojskowej na obszarze Serbii i Kosowa (bez Czarnogóry). Przerwano je dzień po podpisaniu porozumienia wojskowego w Kumanovie o wycofywaniu sił jugosłowiańskich z Kosowa. Dopiero wtedy Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję nr 1244, która upoważniła siły międzynarodowe do wejścia do Kosowa i przekazała administrację prowincji misji ONZ (UNMIK). 12 czerwca do Kosowa weszli pierwsi żołnierze 50-tysiecznego kontyngentu KFOR.
Serbia do tej pory odmawia uznania niepodległości swej dawnej prowincji, a naloty NATO uznaje za nielegalne. Rozpoczęła jednak w styczniu negocjacje w sprawie przyjęcia do Unii Europejskiej. Warunkiem rozpoczęcia rozmów było wyrażenie woli poprawy stosunków z Kosowem – porozumienie dotyczy przede wszystkim normalizacji sytuacji 40-tysięcznej mniejszości serbskiej w Kosowie. Rozmowy mają doprowadzić do wejścia Serbii do UE około 2020.
Przed Serbią rozmowy z UE rozpoczęło Kosowo. Negocjacje dotyczą umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu z Unią. Niepodległość Kosowa uznało do tej pory ponad 100 państw, w tym Polska i USA.
Atak USA i NATO okazał się katastrofą humanitarną. Według danych Belgradu, w ciągu 78 dni nalotów NATO na Jugosławię zginęło 1002 policjantów oraz ponad 2 tysiące cywilów (według Human Rights Watch ofiar cywilnych było mniej – od 489 do 528), w tym 88 dzieci. 12,5 tys. osób odniosło obrażenia. Zniszczono też wiele obiektów cywilnych, w tym przemysłowych i energetycznych. W operacji uczestniczyło 350-400 samolotów i śmigłowców. Ofiary po stronie NATO to tylko 2 pilotów śmigłowca Apache, którzy zginęli w czasie lotu treningowego.
Casusu Kosowa używa obecnie FR dla uzasadnienia swej interwencji na Krymie. Rosja twierdzi, że kontekście precedensu sprzed 15 lat za zmiany granic na świecie, zachęcanie do separatyzmu i lekceważenie międzynarodowego prawa odpowiadają USA i NATO.