Altair

Już drugi rok trwają prace nad Strategią konsolidacji i wspierania rozwoju polskiego przemysłu obronnego. Poprzednia obejmowała lata 2002-2005. Na jej podstawie powstała grupa Bumar, a kilka spółek włączono do Agencji Rozwoju Przemysłu. Dzięki integracji przedsiębiorstwa zaczęły przynosić zyski, a sprzedaż stale rośnie. Grupa Bumar, która w 2002 przyniosła 8,5 mln zł strat, kolejny rok z rzędu przyniosła zysk (w 2004 - 17,4 mln zł, w 2005 - 15,2 mln zł, w 2006 - 17 mln zł). Sprzedaż krajowego uzbrojenia i sprzętu wojskowego wzrosła z poziomu 0,4-0,9 mld zł kilka lat temu do ponad 2,5 mld zł w 2006. Eksport uzbrojenia, który na początku lat 2000. nie przekraczał kilkudziesięciu milionów złotych, w latach 2005-2006 sięgnął 1,4 mld zł.

Zawirowania polityczne i personalne, a przede wszystkim działania lobby optującego za sprzedażą kolejnych przedsiębiorstw branży (w 2001 sprzedano PZL Warszawa-Okęcie, w 2002 WSK PZL Rzeszów, a w 2006 PZL w Mielcu z holdingu ARP, w ramach Strategii... próbowano sprzedać 8-9 mających mniejsze znaczenie spółek) zagranicznym inwestorom spowodowały, że dalsza konsolidacja została zatrzymana. Impulsem do kontynuowania restrukturyzacji stało się przystąpienie 1 lipca 2006 Polski do Międzyrządowego reżimu stymulującego konkurencyjność Europejskiego Rynku Obronnego. Po protestach związków zawodowych rząd obiecał wówczas m.in. przeznaczenie w kolejnych 5 latach 5 mld zł na programy badawczo-rozwojowe (b+r) w branży. Od tego czasu trwają negocjacje, które doprowadziły do bardziej konkretnych ustaleń. Niestety, w 2006 nakłady na b+r wyniosły zaledwie 48 mln zł, a w 2007 będą niewiele większe...

Najnowsze ustalenia, dotyczące okresu do 2012, przewidują że jedynym integratorem branży zbrojeniowej pozostanie Grupa Bumar, a spółki wchodzące w skład holdingu ARP zostaną sprywatyzowane lub włączone do Bumaru. Konsolidacja ma objąć wojskowe przedsiębiorstwa remontowo-produkcyjne (wpr-p) i niektóre jednostki badawczo-rozwojowe (jb-r). Łącznie w skład Grupy Bumar mogą wejść nawet 36 podmioty. Jeszcze w 2007 do Bumaru ma trafić część ZPS Gamrat, a w 2008 ZM Kraśnik i Radmor. Do końca 2008 mają zostać skomercjalizowane wpr-p (WZE, WZI, WZŁ-1, -2, WZM-5, WZM-S, WZL-1, -2, -4) i gliwicki OBRUM, które w ciągu kolejnych dwóch lat, obok BZE Belma i OBR SM, mają wejść w skład Bumaru. Do końca 2009 ARP ma czas, by znaleźć WSK PZL Świdnik, WSK PZL Kalisz i PZL-Hydral inwestorów strategicznych. Jeśli to się nie uda, w ciągu kolejnych dwóch lat miałyby one, podobnie jak PHZ Cenzin, zostać włączone do Bumaru. Poza Grupa pozostanie 12 przedsiębiorstw zaliczanych obecnie do potencjału obronnego, w tym HSW i SMW, które będą przekształcane we własnym zakresie i być może wejdą w skład Bumaru w późniejszym okresie. Dla innych przedsiębiorstw poszukiwani będą inwestorzy spoza Grupy.

Jednocześnie ma się odbywać restrukturyzacja wewnętrzna Bumaru. Do końca 2008 miałyby powstać trzy podgrupy: amunicyjno-rakietowo-strzelecka, pancerna i optoelektroniczna, a także obsługowo-remontowa. OBR SM i OBRUM, a być może także inne j-br, mają stanowić bezpośrednie zaplecze naukowo-badawcze spółek grupy. W 2012 Bumar miałby zostać przekształcony w spółkę akcyjną. Konsolidacja w samym Bumarze miałaby kosztować kilkanaście milionów złotych rocznie. Środki na restrukturyzację w całej branży miałyby pochodzić m.in. z prywatyzacji spółek ppo (w latach 2002-2005 było to 291 mln zł), wsparcia na utrzymanie nieczynnych mocy produkcyjnych (43,5 mln zł) i Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców (w 2004 - 166 mln zł dla 5 podmiotów).

Priorytetem dla branży ma być zabezpieczanie bieżącej eksploatacji wyposażenia Sił Zbrojnych RP, rozwój i produkcja amunicji, pocisków rakietowych, materiałów wybuchowych, broni strzeleckiej, a także zaawansowanej elektroniki wojskowej, sprzętu opancerzonego oraz środków indywidualnego wyposażenia żołnierza i ochrony przed bronią masowego rażenia. Zaplecze b+r ma być zgrupowane w czterech segmentach. Część jb+r pozostanie w gestii MON (ITWL, WITU, WITPiS, WITI, WIŁ, WIChiR, część MG (OBR CTM, PIT, IL, IPO), a tylko ITB Moratex będzie nadzorowany przez MSWiA. Dwie ostatnie grupy mają ściśle współpracować z Grupą Bumar, w skład której wejdą OBRSM i OBRUM. Grupa będzie też mogła tworzyć nowe ośrodki badawcze.

Nowa Strategia... przewiduje przeznaczenie obiecanych wcześniej przez rząd 2,5 mld zł na programy badawczo-rozwojowe w dziedzinie obronności, tyle że z trudnym do określenia opóźnieniem. Pieniądze z budżetu MNiSW miałyby zostać wydane w ciągu 3-5 lat. Jednak najważniejszym źródłem finansowania działalności sektora zbrojeniowego ma pozostać eksport. Nie wiadomo na jakiej podstawie przewiduje się, że wzrośnie on do 2012 aż o 50% - do 2 mld zł. Eksport miałby być wspierany poprzez system gwarancji, ubezpieczeń i kredytów rządowych, a także przez MON (pomoc w promocji, użyczanie sprzętu). Spaść mają natomiast zakupy krajowe - z 2,5 mld zł do 2,1 mld zł w 2012 (jeszcze w czerwcu przewidywano wzrost wydatków MON na zakupy w rodzimym przemyśle - do 2,81 mld zł).

Analizując dynamikę sprzedaży uzbrojenia w ostatnich latach i planowaną w Strategii... trzeba pamiętać, że wzrost w ostatnich latach wynika przede wszystkim z zaangażowania polskich wojsk w zagranicznych misjach bojowych. Dzięki niezwykłej determinacji Bumarowi udało się zdobyć zamówienia armii irackiej, a polska armia zamawia sprzęt w ramach zamówień nadzwyczajnych. Jeśli sytuacja się ustabilizuje, wobec braku sensownego systemu zakupów i obciążenia budżetu MON wydatkami na obsługę kontraktów zagranicznych (F-16), zamówienia spadną, co już przewiduje Strategia... Brak zamówień irackich i zmiany personalne w kluczowych spółkach spowodują zaś zapewne załamanie eksportu. Warto przy tym pamiętać, że zarówno sprzedaż krajowa, jak i eksport w znacznym stopniu opierają się na pośrednictwie, więc rzeczywista produkcja rodzimych przedsiębiorstw jest znacznie mniejsza niż publikowane dane. W zmianie tej sytuacji kluczowa jest rola prac badawczo-rozwojowych i współpracy międzynarodowej w tym zakresie (licencje). Tej sfery nie da się uzdrowić bez zintegrowania struktur zarządzających nią w administracji państwowej w jeden, sprawnie działający urząd.

* - grupa