Altair

Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej (WITPiS) w Sulejówku rozpoczął w drugiej połowie lipca próby samochodu High Mobility Multipurpose Wheeled Vehicle (HMMWV) produkowanego przez spółkę AM General z South Bend w stanie Indiana. Spółka należy od kwietnia 1992 do Renco Group, Inc. z Nowego Yorku. HMMWV zapewne w najbliższym czasie zostaną zakupione ze środków pomocy rządu USA dla polskich jednostek przewidywanych do ścisłego współdziałania z formacjami sojuszniczymi, a w szczególności z wojskami USA. Podpisanie formalnego kontraktu międzyrządowego (Letter of Offer and Acceptance; LOA) w tej sprawie spodziewane jest najpóźniej w listopadzie 2003.

29 lipca w WITPiS zorganizowana została prezentacja możliwości pojazdu, na którą zaproszono przedstawicieli MON (głównie Sztabu Generalnego i Wojsk Lądowych), Straży Granicznej oraz Policji, w tym Biura Operacji Antyterrorystycznych. Jednak szanse na wprowadzenie HMMWV do formacji MSWiA są oceniane jako niewielkie, głównie ze względu na specyficzną konstrukcję pojazdu dostosowaną raczej do użycia poza drogami publicznymi.

Zgodnie z opracowaną w WITPiS i zatwierdzoną przez Szefa Sztabu Generalnego WP w 2000 modelową strukturą parku samochodowego SZ RP, pojazdy rodziny HMMWV kwalifikowane mogą być jako Samochody ciężarowo-osobowe wysokiej mobilności o ładowności do 2 ton (Grupa 1, Podgrupa 1.2). Jak już pisaliśmy w RAPORT-wto 06/03, w jednostkach pierwszorzutowych HMMWV znalazłyby zastosowanie jako uzupełnienie terenowo-osobowych Tarpanów Honker (ładowność do 1 tony) oraz pojazdów cięższych, w tym ciężarowych (np. Star 944 w roli nośnika systemów łączności radioliniowej Storczyk) oraz opancerzonych transporterów rodziny BRDM-2/Żbik.

HMMWV nabyte mają być przy pomocy przyznanego przez rząd w Waszyngtonie grantu pomocy wojskowej o wartości 27,3 mln USD, przeznaczonego właśnie na tego typu zakup w przemyśle USA. Takie rozwiązanie finansowania programu wyklucza praktycznie możliwość rozważenia alternatywnych pojazdów, takich jak włoski Iveco MLV (wybrany właśnie przez siły zbrojne Wielkiej Brytanii), hiszpański Urovac VAMTAC HNT-5 Rebeco (produkowanych w oparciu o podwozie HMMWV), czy nowych pojazdów niemieckiego KMW (jak sprawdzony w Bośni i Afganistanie Dingo).

Zgodnie z danymi SG WP, w pierwszych dwóch latach wdrożenia HMMWV do eksploatacji do jednostek trafić powinno łącznie 430-450 pojazdów tej rodziny, z czego ok. 220 dla pierwszej brygady - najpewniej 6. Brygady Desantowo-Szturmowej w Krakowie - jeszcze na przełomie 2003 i 2004. Wcześniej, zapewne jeszcze we wrześniu polskie jednostki w Iraku powinny rozpocząć służbę patrolową wykorzystując kilkadziesiąt udostępnionych przez US Army pojazdów HMMWV.

Jak dowiedział się RAPORT-wto, MON wyraziło zainteresowanie zakupem pojazdów w odmianach:

• M1025A2 - zapewne standardowy wariant transportowy, do przewozu 4 żołnierzy (masa płatna 1597 kg - w tym załoga, jej wyposażenie, zasadnicze wyposażenie pojazdu itp.); być może wariant Up-Armored to konstrukcja lekko opancerzona (pół tony pancerza przeciwko pociskom 7,62 mm, osłonięte są przedziały załogi, pasażerów i silnika) wersja transportowo-patrolowa (kierowca plus 3; masa płatna - 1016 kg) z możliwością zainstalowania osłony przed minami o masie ok. 2 kg i systemu klimatyzacji; bez wyciągarki; ładowność do 1597 kg;
• M1035A2 - taktyczny pojazd ewakuacji medycznej z przedziałem transportowym przykrytym plandeką, służący do przewozu 2 rannych na noszach, kierowcy i członka personelu medycznego; ładowność do 1906 kg;
• M1043A2/M1045A2 - pojazd przeznaczony do zabudowy systemów uzbrojenia, w tym pocisków przeciwpancernych, wyposażony w nieco silniejsze opancerzenie; bez wyciągarki; ładowność - 1380 kg;
• M1097A2 - w podwariancie transportu ogólnego (z odkrytym przedziałem transportowym, przystosowany do przewozu kierowcy i członka załogi oraz opcjonalnie do 8 żołnierzy z uzbrojeniem); na jego podstawie powstawać mogą odmiany dla sił specjalnych (jak np. w Grecji); ładowność do 1997 kg;
• M1097A2 - w podwariancie do przewozu kontenerów na wyposażenie specjalne (sprzęt łączności, rozpoznania itp.); ładowność do 1997 kg;

Większość z przewidzianych do dostawy pojazdów - ok. 60% - należeć ma do odmiany M1025A2 i M1043A2. Według naszych informacji, Polska miałaby dostosować do przewozu na pojazdach M1097A2 konstrukcji własnej lub zakupić standardowe kontenery amerykańskie klasy S-250/S-280 w ramach odrębnego kontraktu.

Testowany w Sulejówku HMMWV w odmianie M1097A2 (podstawowa odmiana transportowa, nośnik kontenerów z wyposażeniem specjalnym) został dostarczony do Polski przez producenta pojazdów, spółkę AM General Corporation, na okres 4 miesięcy. W tym czasie instytut w Sulejówku dokonać ma zasadniczych prób pojazdu pod kątem jego zgodności z polskimi kryteriami technicznymi wyrobu i określenia zakresu zmian koniecznych ze względu na obowiązujące w Polsce i Europie przepisy o ruchu drogowym, jak również dokonania oceny możliwości polonizacji pojazdu i jego systemu eksploatacji. W grę w szczególności wchodzi konieczność określenia dostępności na naszym rynku zamienników dla płynów eksploatacyjnych, stosowanych w HMMWV. Konieczne będzie zapewne zastąpienie stosowanego przez amerykańskiego producenta oświetlenia urządzeniami dopuszczonymi do użycia na naszych drogach. Najprawdopodobniej zajdzie także potrzeba wprowadzenia m.in. wyłącznika mocy oraz wyposażenia pojazdów w bardziej niezawodne zabezpieczenia dostępu i ochrony przed kradzieżą.

W połowie sierpnia w AM General przebywała z wizytą roboczą delegacja PHZ Bumar. Przedstawione zostały jej oba obiekty produkcyjne AM General w South Band (Indiana), gdzie powstają podstawowe warianty pojazdu i jego podwozia (dziennie produkowanych jest obecnie 27 wozów przy możliwościach produkcyjnych ocenianych na ok. 100), oraz w Livonii (Michigan). Prowadzono wstępne rozmowy o możliwości współpracy w zakresie dostosowania HMMWV do wymagań polskiego odbiorcy oraz podjęcia w przyszłości koprodukcji w jednym z zakładów polskiego przemysłu obronnego. Ta faza wiązałaby się z zamiarem wyposażenia SZ RP w ok. 1200 pojazdów rodziny HMMWV (ok. 6 brygad). Polskie HMMWV mogłyby powstawać w ZM Bumar Łabędy. Propozycja wykorzystania w programie HMMWV także należącego do PHZ Bumar potencjału Zakładów Przemysłu Ciągnikowego (ZPC) Ursus została wstępnie odrzucona ze względu na niedostosowanie zaplecza produkcyjnego zakładów do potrzeb związanych z produkcją pojazdów militarnych i lekko opancerzonych, choć z takim określeniem przyczyn polemizował w rozmowie z RAPORT-wto szef Bumar, Roman Baczyński. Podkreślał on, iż wybór zakładów gliwickich wiązał się z chęcią maksymalnego wykorzystania potencjału przedsiębiorstwa.

Według PHZ Bumar, strona amerykańska zapewniła o możliwości umieszczenia w Polsce lokalnego ośrodka produkcyjnego HMMWV, obliczonego na dostawy tych pojazdów dla części użytkowników europejskich i azjatyckich. Według naszych informacji, jest wielce możliwe rozwinięcie w ramach grupy Bumar produkcji nowej odmiany wojskowych pojazdów użytkowych w oparciu o dostarczane z USA podwozie HMMWV. Podobny schemat produkcyjny zastosowano w przypadku tworzenia pojazdów Mowag Eagle czy tureckich Otokar. W grę wchodzi dostarczenie pojazdów bazowych dla systemów łączności i dowodzenia, pojazdów sanitarnych, nośników uzbrojenia (w tym systemów wyrzutni przeciwlotniczych Grom, czy wyrzutni pocisków przeciwpancernych nowej generacji - czyli zapewne Spike-LR) oraz wozów patrolowych.

Jakiekolwiek decyzje o sfinalizowaniu ambitnych planów mogą jednak zapaść dopiero po głębokiej analizie ekonomicznej przedsięwzięcia i skonkretyzowaniu planów Sił Zbrojnych związanych z HMMWV. Pojazd jest bowiem względnie drogi - obecnie jego koszt szacowany jest na 100-120 tys. USD (samo podwozie z układem napędowym wyceniane jest na ok. 50-70 tys. USD!), do czego należałoby doliczyć koszt opancerzenia (wariant podstawowy zapewnia szczątkową osłonę przed pociskami kal. 7,62 mm i niewielką odporność na wybuchy min).

Proces uruchamiania jego montażu czy produkcji polskiej odmiany w oparciu o podzespoły dostarczane z USA musiałby gwarantować utrzymanie ceny dostaw na poziomie nie wyższym od oferowanego przez AM General. Z punktu widzenia PHZ Bumar, roczne zamówienia MON na poziomie ponad 100 pojazdów prawdopodobnie uzasadniałyby podjęcie tematu przemysłowego, choć jak podkreślano w rozmowie z nami, jest to tylko wstępne przypuszczenie.

Tekst i zdjęcia: Grzegorz Hołdanowicz

Grecki HMMWV w Kielcach

Podczas Salonu MSPO 2003 w Kielcach AM General pokazało na swoim stoisku pojazd HMMWV M1025A2 w odmianie przygotowanej we współpracy z grecką spółką ELBO (Elliniki Viomihania Oximaton czyli Hellenic Vehicle Industry) z Salonik. W 1999 Grecja zakupiła w AM General (bezpośrednio) pierwszych 70 pojazdów w odmianach M1097A2 dla sił specjalnych i artylerii (uzbrojone w km 12,7 mm i 2 po 7,62 mm) oraz M1025A2 do przewożenia wyrzutni pocisków przeciwpancernych Euromissile Milan 2. Pierwsze pojazdy zostały dostarczone w październiku 2000. W 2002 zamówionych zostało dalszych 98 (z opcją kolejnych 98) wozów M1025A2, tym razem mających stać się nośnikami zakupionych w Rosji wyrzutni pocisków Kornet-E.

W 2002 zamówiono także 54 pojazdy M1097A2, na których - po odrzuceniu produkowanych także w ELBO wozów terenowych Mercedes Benz 290G - zainstalowany zostanie system przeciwlotniczych ASRAD-G, czyli opracowana przez STN Atlas Elektronik poczwórna wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych Stinger (swego czasu oferowana Polsce we współpracy z WITU w Zielonce i WZM w Siemianowicach Śląskich). Według AM Geenral wiosną 2003 do zakładów ELBO trafiły pierwsze 4 pojazdy w ramach tego kontraktu.

Pojazdy dostarczane są obecnie przez ELBO i zawierają ok. 35% wkładu lokalnego, z opcją dalszego rozszerzenia kooperacji w miarę zdobywania rynków dla specyficznych odmian przygotowywanych przez greckich inżynierów. Dotyczy to zarówno pojazdu dla systemu Kornet-E, jak i ASRAD-G. W ramach porozumienia przemysłowego ELBO otrzymało technologię produkcji aluminiowych nadwozi, niezależnego zawieszenia itp.

Podczas wystawy w Kielcach po raz pierwszy pokazano wspomniany nośnik wyrzutni Kornet-E (jakkolwiek bez samej wyrzutni). Ujawniono przy okazji, iż greckie pojazdy są wyposażone w opancerzenie kompozytowe izraelskiej spółki PlasanSASA, działającej w kibucu Sasa i od lat dostarczającej systemy ochrony balistycznej dla wojsk i innych formacji Państwa Żydowskiego. W odróżnieniu od systemu opancerzenia stworzonego przez O’Gara-Hess & Eisenhardt Armoring Company (ponad 1700 HMMWV w opancerzonych odmianach M1114 i M1116 dostarczonych zostało od 1993 wojskom USA, Słowenii, Luksemburga itp.) pancerz izraelski jest znacznie lżejszy (500 kg wobec ok. 1 tony), a w dodatku chroni także tylną część ładunkową pojazdu, tworząc bezpieczne schronienie dla 8 dodatkowych pocisków systemu Kornet-E.

Greckie HMMWV mają być wyposażone w elektroniczny system kontroli pracy 8-cylindrowego silnika wysokoprężnego Detroit 6.5L o mocy 160 KM (paliwo DF-2, JP-4, JP-8, VV-F-800), by doprowadzić do spełnienia norm Euro III.

Warto zaznaczyć, iż Amerykanie intensywnie ściągają do Iraku posiadane pojazdy M1114 z jednostek rozlokowanych w USA. Zabezpieczenie wojsk patrolujących regiony zapalne w Iraku (plus wyposażenie pojazdów w systemem klimatyzacyjny) sprawia, iż M1114 są najbardziej po-żądanym wariantem HMMWV wśród żołnierzy sił stabilizacyjnych (SFIR).

W Iraku Chevrolety, nie HMMWV

Jak dowiedział się RAPORT-wto, dowodzona przez generała dywizji Andrzeja Tyszkiewicza dywizja wielonarodowa MND CS w Iraku rozpoczęła przejmowanie sprzętu, przekazywanego przez USA dla zwiększenia efektywności jej działań. Prócz głośnego podarowania nowych 8800 (ok. 3700 dla wojsk polskich) kamizelek kuloodpornych (najprawdopodobniej Military OuterTactical Vest o wartości ok. 1040 USD za standardową kamizelkę plus ok. 250 USD za wkładki chroniące przed pociskami z karabinków AK) oraz 4600 hełmów kevlarowych najnowszego wzoru MND CS, przejęła we wrześniu pierwsze z obiecanych kilkuset pojazdów, zakupionych ze środków Koalicji. Nie są to jednak zapowiadane terenowe i opancerzone HMMWV (kilkunastoma dysponuje polski kontyngent MND CS), lecz komercyjne terenowe półciężarówki w odmianach pick-up (143 sztuki) i 4-osobowe mini-vany (95 sztuk) ogólnego zastosowania Chevrolet Silverado 4x4. Pojazdy - standardowe komercyjne produkty - zostały zakupione najprawdopodobniej od jednego z bliskowschodnich dealerów General Motors (właściciel marki Chevrolet), najprawdopodobniej spółki Alganim.

Pojazdy mają być przydzielone wszystkim formacjom dywizji. Proces przejmowania nowego sprzętu ma zakończyć się w marcu 2004, choć większość (657 sztuk) ma być dostarczona do pierwszej dekady października. Park samochodowy MND CS wzbogacony ma być o ciężarówki, ciężkie ciągniki z naczepami, ambulanse, wózki widłowe, minibusy oraz cysterny do przewozu wody oraz paliwa. Najprawdopodobniej nie będzie wśród nich pojazdów militarnych klasy HMMWV. Większość pojazdów trafi do kontyngentów polskiego, węgierskiego, łotewskiego oraz do batalionów latynoamerykańskich. Polska zgłosiła potrzebę otrzymania 263 pojazdów, Węgry - 148, Honduras - 76, Bułgaria -38, Łotwa -34, Filipiny - 26 i Dominikana - 25.

Amerykanie przekazują żołnierzom Hondurasu, Salwadoru, Nikaragui i Dominikany także 56 ciężarówek 5-tonowych, 50 HMMWV, 39 cystern do przewożenia wody, 4 cysterny paliwowe, 6 ambulansów oraz 98 radiostacji VHF (plus 20 wzmacniaczy) oraz 9 radiostacji krótkofalowych.