Z oficjalnych danych, które Polska zgodnie z przyjętymi zasadami przejrzystości handlu bronią, amunicją, materiałami wybuchowym i sprzętem wojskowym, zobowiązana jest udostępniać instytucjom międzynarodowym – takim jak Europejska Służba Działań Zewnętrznych UE, czy ONZ wynika, że w 2018 nasz eksport specjalny nieco wzrósł w stosunku do poprzedniego bilansu osiągając poziom 486 mln euro.
Polskie roczne bilanse eksportowe, którymi się posługujemy w zestawieniach unijnych to suma wartości towarów objętych licencjonowaniem i specjalnymi procedurami oraz usług specjalnych – takich na przykład jak transfer technologii zbrojeniowych - zarejestrowanych jako opuszczające nasz kraj i docierające do ostatecznego wskazanego w dokumentacji użytkownika. Przy czym niekoniecznie muszą to być przedmioty i know-how wytworzone w Polsce. Tak dzieje się, kiedy przedmiotem eksportu specjalnego są na przykład podzespoły zakontraktowane przez importera, które jedynie składa się, spaja lub montuje w Polsce w całość. Przedmiot eksportu opuszcza Polskę i wysyłany jest klientowi, jest więc liczony wedle swojej całościowej wartości, choć w wielu przypadkach części składowe otrzymaliśmy z zagranicy od ostatecznego beneficjenta całości transakcji. W ten sposób zyskujemy dość wysokie wyniki, jednak realnie to, co wnosimy w Polsce do całości może być niewielkie. I tak jest najczęściej w przypadku produkcji lotniczej w naszym kraju w zakładach spółkach-córkach wielkich globalnych korporacji, czy w przypadkach realizacji cząstkowych zamówień eksportowych na zlecenie dużych partnerów, de facto całkowicie panujących nad kontraktami.
Aby legalnie wysłać z Polski broń, amunicję i sprzęt wojskowy musimy wystąpić o licencję eksportową – deklarując wartość przewidywanego eksportu specjalnego. Z reguły jednak licencjonowani eksporterzy w niewielkiej części wykorzystują przyznane im zgody wywozowe. W 2015 wydano 710 takich zgód na 1 268 685 870 euro, w 2016 – 700 na 1 226 967 645 euro, zaś w ubiegłym – aż 800 na 1 081 020 260. W 2018 liczba wydanych ważnych zezwoleń na eksport specjalny spadła aż o 40% w stosunku do 2017, a ich suma stanowiła 70% wartości 2017.
Co niezwykle interesujące – na sumaryczną choć, jak stwierdziliśmy nie do końca prawdziwą wartość polskiego eksportu specjalnego roku 2018, złożyły się sprawozdania o dokonanym wywozie za granicę 90 przedsiębiorstw. 39 spółek złożyło tak zwane raporty zerowe. To znaczy, że nie udało im się w ogóle wykorzystać przyznanych im specjalnych licencji eksportowych (Polski import specjalny 2017 ostatecznie rozliczony, 2019-01-04).
Pełna wersja analizy polskiego eksportu i importu specjalnego w 2018 w lipcowym numerze RAPORT-wto.