Amerykańska Sonex Aircraft prowadzi od paru tygodni naziemne próby swojego mini-odrzutowca SubSonex, napędzanego silnikiem odrzutowym TJ 100 czeskiej První brněnská strojírna (PBS).
Sonex Aircraft to stosunkowo niewielkie przedsiębiorstwo z Oshkosh, które od 1998 tworzy zestawy samolotów ultralekkich, przeznaczonych do samodzielnego montażu. Obecnie w ofercie znajdują się 3 modele: Sonex, Waiex i motoszybowiec Xenos, o maksymalnych masach startowych 500-600 kg (zobacz: Sonex oferuje częściowo zmontowane zestawy).
Przedsiębiorstwo jest jednocześnie bardzo aktywne w dziedzinie badawczo-rozwojowej. Ma już na swoim koncie prototyp silnika elektrycznego o mocy ok. 80 KM, który - ze względu na ograniczenia obecnie stosowanych baterii - nie nadaje się do napędu samolotów, jednak może być, przynajmniej teoretycznie, wykorzystany w motoszybowcu (zobacz: Sonex pracuje nad silnikiem elektrycznym).
Spółka z Oshkosh ujawniła niedawno, że opracowuje jednoosobowy, ultralekki odrzutowiec. Obliczeniowa prędkość przelotowa tego samolotu ma zbliżać się do granicy 400 km/h, przy wznoszeniu ok. 10 m/s. Są to wartości nieosiągalne dla podobnych wielkością ultralekkich maszyn z napędem tłokowym.
SubSonex ma szansę stać się najmniejszym, seryjnie produkowanym samolotem odrzutowym świata. Do tej pory prym w tej klasyfikacji wiódł Bede BD-5, wytwarzany w latach 1970. Do dzisiaj 150 egz. tych maszyn jest w stanie wznieść się w powietrze, a 30 a nich stale lata. Maksymalna masa startowa BD-5 wynosi jednak 530 kg, przy długości 3,9-4,1 i rozpiętości skrzydeł 4,3-6,6 m (w zależności od modelu).
Sub Sonex jest jednak zdecydowanie lżejszy. Całkowicie aluminiowa konstrukcja ma obliczeniową maksymalną masę startową 340 kg, przy długości 4,8 i rozpiętości skrzydeł 5,5 m. Te stosunkowo duże - w porównaniu do masy - wymiary wiążą się z większą doskonałością aerodynamiczną maszyny Sonexa, co jest zrozumiałe, skoro producent zajmuje się również budową udanych motoszybowców...
Szans na powodzenie projektu nie byłoby jednak bez odpowiedniej jednostki napędowej. Czeska PBS zdecydowała się na rozwój TJ 100, licząc na wykorzystanie go jako napędu pomocniczego lub dla lekkich bezzałogowców. Okazało się jednak, że większe zainteresowanie konstrukcją przejawili producenci samolotów ultralekkich.
Stało się tak dzięki osiągom TJ 100. Przy kompaktowej konstrukcji i masie jedynie 19-20,6 kg (Czesi stworzyli dwie wersje silnika), urządzenie zapewnia ciąg maksymalny 1-1,1 kN. To co prawda kilka razy mniej, niż w najsłabszych silnikach, zabudowanych w najlżejszych, klasycznych odrzutowcach klasy Very Light Jet o maksymalnej masie startowej poniżej 4,5 t, jednak teoretycznie wystarczające dla napędu tak lekkiej konstrukcji, jaką jest SubSonex.
Pierwsza próba silnika, zamontowanego na prototypie samolotu została przeprowadzona 23 grudnia ubiegłego roku. Od tego czasu odbyło się kilka testów, w tym przy pełnej mocy. Przedstawiciele producenta oczekują, że pierwszy lot może zostać zrealizowany w ciągu najbliższych paru miesięcy, po uzyskaniu zgody amerykańskich władz lotniczych i przy bardziej, niż obecnie, sprzyjającej aurze.
Jeżeli wyniki testów wypadną pomyślnie, pierwsze dostawy części do samodzielnego montażu mogą trafić do odbiorców jeszcze pod koniec bieżącego roku.