Najwyższa Izba Kontroli zakończyła kontrolę Restrukturyzacji i prywatyzacji Polskich Linii Lotniczych LOT S.A. Kontrolą objęto okres od 2012. W przypadku części zagadnień analizowane były także dokumenty i dane z lat 2009-2011.
Najwyższa Izba Kontroli krytycznie ocenia proces restrukturyzacji Polskich Linii Lotniczych LOT, w szczególności działania Zarządu Spółki oraz nadzorującego Spółkę Ministra Skarbu Państwa w okresie poprzedzającym udzielenie pomocy publicznej w grudniu 2012. Nierealnie planowano przychody i koszty, a kolejne programy restrukturyzacji tworzono bez dogłębnej analizy przyczyn niepowodzenia działań podejmowanych w oparciu o wcześniejsze programy. Corocznie ponoszone straty Spółka pokrywała sprzedając posiadany majątek. Kiedy tego majątku zabrakło, Spółka wyłącznie wierzycielom i właścicielowi zawdzięcza, że nie została postawiona w stan upadłości (Nowe kierunki PLL LOT, 2016-04-01).
Udzielona PLL LOT pomoc publiczna w kwocie 527 mln zł uchroniła spółkę przed upadłością, a podjęte w zaakceptowanym przez Komisję Europejską Planie Restrukturyzacji zdecydowane działania restrukturyzacyjne przyniosły poprawę wyników. Sytuacja Spółki jest jednak w dalszym ciągu poważna i bez znalezienia inwestora szanse Spółki na przetrwanie na niezwykle konkurencyjnym rynku lotniczym są niewielkie.
NIK wskazuje także na bałagan w przechowywaniu przez Spółkę dokumentów oraz niefrasobliwość w wydawaniu pieniędzy na usługi doradcze, co wobec korzystania z publicznej pomocy wydaje się szczególnie naganne.
Prezentując wyniki kontroli NIK jednocześnie zwraca uwagę, że mając na uwadze wolę Zarządu PLL LOT oraz przysługujące mu prawo ochrony informacji, NIK nie może podać do wiadomości publicznej szczegółów założeń oraz osiągniętych efektów strategii i programów restrukturyzacyjnych realizowanych przez Spółkę, w tym opracowanego w czerwcu 2013 Planu Restrukturyzacji, którego przedstawienie było warunkiem uznania przez Komisję Europejską udzielonej pomocy publicznej za zgodną z unijnymi zasadami pomocy państwa.
Realizowany przez LOT od 2013 – po uzyskaniu pomocy publicznej – Plan Restrukturyzacji przyniósł częściową poprawę sytuacji finansowej. W efekcie wdrożenia Planu w 2014, po raz pierwszy od 7 lat, uzyskano zysk z działalności podstawowej. Jednak w ocenie NIK, uzyskiwane wyniki wciąż nie dają podstaw do stwierdzenia, że istnienie Spółki nie jest zagrożone, ani że osiągnie ona trwałą rentowność działalności podstawowej na poziomie pozwalającym na pokrycie kosztów finansowych i w konsekwencji generowanie zysków - co było celem przyznania pomocy publicznej. […]
Krytycznym dla działalności LOT będzie I połowa 2016, kiedy to przewoźnik staje przed koniecznością uruchomienia nowych połączeń, których przygotowanie i wdrożenie wiąże się z poniesieniem dodatkowych kosztów. Posiadane przez Spółkę zasoby mogą okazać się niewystarczające, a co za tym idzie - kluczowym problemem pozostanie znalezienie źródeł finansowania rozwoju. Tymczasem, udzielenie kolejnej pomocy publicznej nie jest już możliwe, a prowadzone dotychczas próby znalezienia inwestora zainteresowanego zakupem akcji LOT okazały się nieskuteczne, co wynikało zdaniem NIK, w głównej mierze, z niezwykle trudnej sytuacji ekonomiczno-finansowej Spółki. [...]
NIK negatywnie oceniła prawidłowość zamawiania usług doradczo-konsultingowych. Kontrola ujawniła liczne przypadki, w których nie stosowano wewnętrznych regulacji Spółki, mających na celu zapewnienie gospodarności i transparentności dokonywanych zakupów. Nieprawidłowości ujawnione w tym obszarze miały charakter powszechny i systemowy, a wynikały – zdaniem NIK – z nadmiernej swobody w prowadzeniu zakupu usług tego rodzaju i ich rozliczaniu. Niektóre umowy na usługi o wartości przekraczającej kwotę miliona złotych, były zawierane bez przeprowadzenia wymaganego postępowania przetargowego, opartego na wewnętrznej procedurze. Ponadto część zapisów zawartych w umowach o charakterze doradczym nie zabezpieczała w należyty sposób interesów Spółki.
[…] W corocznych planach ekonomiczno-finansowych Spółki z jednej strony koszty każdorazowo były niedoszacowane, a z drugiej określano nierealne założenia w odniesieniu do przychodów, co skutkowało stale powiększającym się zapotrzebowaniem na dodatkowe środki pieniężne.
[…]Od 2009 sprzedano aktywa niezwiązane z działalnością podstawową na kwotę 1 313 mln zł. Spółka na koniec 2012 pozostała z ponad 300 mln zł wymagalnego zadłużenia, praktycznie nie posiadając nadających się do zbycia, zastawu czy zabezpieczenia aktywów. W konsekwencji, Spółka została doprowadzona do stanu niewypłacalności w rozumieniu przepisów ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze i jedynie dobrej woli wierzycieli (którzy nie składali wniosków o ogłoszenie upadłości) oraz właściciela, PLL LOT zawdzięcza dalsze istnienie.
Na podstawie informacji Najwyższej Izby Kontroli