Utworzona w 1944 spółka akcyjna Orao z Bijeljiny, miasta w Republice Serbskiej (RS), jednej z dwóch części składowych Bośni i Hercegowiny (BiH), zajmująca się produkcją i naprawami silników odrzutowych, wkrótce stanie się autoryzowanym napraw i obsługi rosyjskich silników turbowałowych. Informację tę ujawnił dyrektor Orao, Milan Prica, który poinformował media, że do końca stycznia spółka zawrze umowę licencyjną z rosyjskimi zakładami im. Klimowa z Sankt Petersburga.
Specjalizujemy się w naprawach silników wojskowych, a 85% naszej działalności to zlecenia eksportowe. Chociaż silniki, którymi się zajmujemy są już przestarzałe, to zanim zostaną wycofane z eksploatacji, zapewnią nam zajęcie przez kolejne dziesięć lat. Pozyskanie zdolności do napraw i obsługi silników śmigłowcowych i odrzutowych RD-33 [stanowiących napęd myśliwców MiG-29] dałyby nam pracę przez jeszcze dłuższy okres – powiedział Prica w wywiadzie dla dziennika Nezavisne Novine.
Orao, specjalizujące się w produkcji, naprawie i obsłudze silników turboodrzutowych Rolls-Royce Viper 600, napędzających zaprojektowane i produkowane w b. Jugosłowii samoloty bojowe Soko G-4 Super Galeb i Soko J-22, otrzymało w grudniu ubiegłego roku kontrakt wartości 26,36 mln euro na remonty silników Viper, eksploatowane przez serbskie Ratno Vazduhoplovstvo i Protivvazduhoplovna Odbrana (RV i PVO, wojska lotnicze i obrony powietrznej)
Spółka z Bijeljiny nawiązała pierwsze kontakty z zakładami im. Klimowa wiele lat temu, a w październiku 2015 delegacja Republiki Serbskiej pod przewodnictwem ministra przemysłu, energetyki i górnictwa, Petara Đokića, odwiedziła St. Petersburg, aby uzyskać od Rosjan pozytywną opinię na temat potencjalnej współpracy z Orao. W tym czasie media Republiki Serbskiej donosiły, że Klimow zaoferował całą niezbędną dokumentację, szkolenie personelu i licencję na naprawy silników śmigłowcowych przez 18 miesięcy za obniżoną cenę 10 milionów BAM (5,1 miliona euro). Kolejne rozmowy zakończyły się 17 maja 2017 w Moskwie, kiedy to międzypaństwowa komisja ds. handlu i współpracy gospodarczej pomiędzy FR a BiH uzgodniłą, że Orao otrzyma licencję na naprawę rosyjskich silników śmigłowcowych.
Według Nezavisnych Novin umowa, którą podpiszą Orao i Klimow, ma wartość 2,9 mln euro, a częściowo pokryje ją rząd Republiki Serbskiej, który walczy o utrzymanie płynności finansowej Orao w poszukiwaniu nowych perspektyw dla spółki. Zaangażowanie rządu RS w pozyskanie licencji Klimowa dla Orao zintensyfikowało się po podpisaniu w marcu zeszłego roku porozumienia między Rosją a Bośnią i Hercegowiną w sprawie uregulowania długu byłej jugosłowiańskiej republiki z czasów radzieckich. Zgodnie z umową Moskwa przekazała 8 sierpnia 2017 rządowi w Sarajewie 125,15 mln, z czego 29% przypadło Republice Serbskiej.
Zakres umowy licencyjnej między Orao i Klimowem pozostaje nieznany. Najprawdopodobniej ma ona dotyczyć naprawie i obsługi silników turbowałowych serii TW3-117 przeznaczonych dla śmigłowców rodziny Mi-8MT / Mi-17. Władze Orao nie odpowiedziały na pytanie korespondenta RAPORT-wto, jak długo obowiązywać będzie w/w umowa i czy obejmie ona także silniki WK-2500 i RD-33.
Rozszerzenie portfolio Orao o silniki śmigłowcowe Klimowa wydaje się być zgodne z planami rządu w Belgradzie, dążącego do przekształcenia serbskich zakładów lotniczych Moma Stanojlovic w Batajnicy w centrum obsługowe śmigłowców rodziny Mi-8/17/171. Jego pierwszym klientem jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Macedonii, które zleciło Serbom dokonanie przeglądu naprawczego 3 śmigłowców (pary Mi-171 i jednego Mi-17W-5), z pomocą specjalistów z FR. W tej sytuacji nie byłoby zaskoczeniem, gdyby zabudowane w nich wszystkie silniki TW3-117WM serii 02 przeszły przeglądy naprawcze w Orao. Drugim potencjalnym zleceniodawcą na prace tego rodzaju mogą być Oruzane Snage Bosne i Hercegovine (OSBiH, Siły Zbrojne Bośni i Hercegowiny), które eksploatują flotę złożoną z czterech Mi-8MTW-1 / Mi -17 napędzanych silnikami TW3-117MT (Polityka blokuje rozwój floty śmigłowców BiH, 2017-09-12).
Przekształcenie Orao w autoryzowane centrum napraw i obsługi silników TW3-117 i RD-33 ma olbrzymi sens z punktu widzenia głównego klienta spółki – serbskiego ministerstwa obrony, które pozyskało w czerwcu 2016 parę śmigłowców Mi-17W-5 dla RV i PV, a obecnie planuje zakup dodatkowych 6 uzbrojonych śmigłowców tego typu w ramach trwającego procesu intensywnej modernizacji rodzimych sił zbrojnych. Równie realna jest perspektywa zajęcia się przez Orao silnikami RD-33 – w ubiegłym roku flota MiG-29 RV i PVO zwiększyła się z 4 do 10 samolotów, a w planach jest nabycie przez Serię dodatkowych 6 używanych myśliwców tego typu od Białorusi (FR dostarczyła Serbii MiGi-29, 2017-10-10).
Zakłady Orao, zdolne do wykonywania napraw i obsługi silników turbinowych statków powietrznych eksploatowanych przez RV i PVO, uzupełniające serbski kompleks militarno-przemysłowy na światowym rynku broni, budzą szczególne zainteresowanie Belgradu. Państwowa spółka, zatrudniająca obecnie 390 pracowników, znajduje się na liście przedsiębiorstw Republiki Serbskiej, których kapitał zostanie zaoferowany dla prywatnych inwestorów. Oferta ta z pewnością spotka się z zainteresowaniem Serbii, która ma silne motywy polityczne, wojskowe i ekonomiczne, aby utrzymać to przedsiębiorstwo w dobrym stanie i, jeśli to możliwe, sprywatyzować i zintegrować je ze swoim przemysłem. Dzięki temu Orao mogłoby stać się trzecim europejskim, autoryzowanym przez Klimowa centrum obsługowym poza Rosją, obok czeskiego LOM Praha i ukraińskiego Motor Sicz (Serbia zainteresowana przemysłem BiH, 2017-12-21).
Na podstawie informacji Igora Bozinovskiego