Altair

W 2010 wojskowe zakłady remontowe uzyskały przychody ponad 1,3 mld zł, a zysk ponad 98 mln zł. Aż 96,6% przychodów wynika ze sprzedaży dla MON.

Rok 2010 okazał się bardzo dobry dla przedsiębiorstw i instytutów kontrolowanych przez MON. Po kryzysowym 2009 (Zapaść finansów MON, 2009-01-31), gdy kilka z nich przyniosło straty, w 2010 łączny zysk przekroczył 120 mln zł, a przychody wzrosły z 1,24 mld zł do blisko 1,5 mld zł. W tym samym czasie MON i ARP (Agencja Rozwoju Przemysłu) doprowadziły jednak do bankructwa Stocznię Marynarki Wojennej, m.in. wprowadzając niekorzystne zmiany kadrowe i nie przekazując środków na budowę korwety Gawron. Podobnie MON traktowało spółki wchodzące w skład Bumaru (Bumar wychodził z kryzysu, 2009-01-30), często faworyzując dostawców zagranicznych (Kredyty zamiast zamówień, 2009-03-20).

SMW od 2006 była własnością ARP, która dokapitalizowała spółkę w zamian za objęcie 99,38% akcji. MON utrzymało jednak w niej podobne uprawnienia, jak w wypadku wojskowych przedsiębiorstw remontowo-produkcyjnych (wprp) kontrolowanych przez Ministerstwo Skarbu Państwa (SP). SMW postawiono w stan upadłości z możliwością zawarcia układu 22 grudnia 2009. Nadal jednak MON i ARP nie wspierały w należyty sposób Stoczni, by przywrócić jej płynność finansową (Wspólne inwestycje, kiedy szczegóły?, 2011-05-19). Obie instytucje realizowały wobec niej podobny scenariusz, jak wcześniej wobec PZL w Mielcu, które po doprowadzeniu do stanu bliskiego upadłości sprzedano inwestorowi zagranicznemu (a po sprzedaży MON wreszcie znalazło pieniądze na zamówienia, Karmienie nowotworu, 2009-02-05). 7 kwietnia 2011 postępowanie wobec SMW zmieniono na upadłość z likwidacją majątku upadłego...

Obecnie trwa ostry spór o dalsze losy wprp. Zgodnie z przyjętą 31 sierpnia 2007 Strategią konsolidacji i wspierania polskiego przemysłu obronnego w latach 2007-2012, po komercjalizacji (zrealizowanej w latach 2005-2008) ich akcje w wariancie priorytetowym powinny być wniesione do Bumaru. 5 maja 2011 minister SP potwierdził, że w przypadku 9 wprp jest to jedyny korzystny wariant ze względu na możliwy do osiągnięcia efekt synergii. Z tym stwierdzeniem nie zgodziło się jednak MON, które od lat prowadzi politykę niekorzystną dla Bumaru.

Jako rezerwowy Strategia przewidywała wariant sprzedania wybranych spółek innemu inwestorowi strategicznemu (23.12.2009 MON wskazało na taką możliwość w wypadku 7 z 11 wprp). Lobbyści potencjalnych inwestorów przekonują polityków, menedżerów i związkowców z wprp do zrealizowania tej wersji. Przedmiotem szczególnie ostrej rozgrywki jest kontrola nad WZM z Siemianowic Śl., które dzięki zamówieniu na KTO Rosomak (zdjęcie: IU MON) uzyskują bardzo dobre wyniki ekonomiczne. Zapomina się przy tym, że to Bumar od początku realizacji kontraktu zapewniał jego finansowanie.

Według MON, wprp powinny zajmować się nadal obsługą, remontem i modernizacją importowanego uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Analizy pokazują, że importowane systemy lub i komponenty stanowią aż 80% sprzętu posiadanego przez MON, kupowanego zwykle bez odpowiedniego offsetu (MON finansuje amerykański offset, 2009-05-29), który powinien zapewniać dostęp do technologii i umożliwiać zaangażowanie polskich podmiotów w produkcję i późniejszy serwis. Według resortu, wprp mogą też obsługiwać sprzęt od dostawców krajowych, którego serwisem mają być nie być zainteresowani producenci (?!). Miałyby także wspierać i uzupełniać system zabezpieczenia logistycznego wojsk. Z szacunków potrzeb Sił Zbrojnych RP wykonanego na potrzeby programu mobilizacji gospodarki wynika, że wprp miałyby realizować 70% tych prac.

Obecnie wprp są prawie w całości finansowane przez MON. Aż 96,6% ich sprzedaży (1264,5 z 1305,5 mln zł) pochodzi z zamówień tego resortu. W tej sytuacji tylko niektóre ze spółek, i to przejściowo, korzysta z kredytów bankowych. Stawia je to w bardzo uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do innych polskich przedsiębiorstw branży - państwowych i prywatnych. Żadne z wprp nie musiało dotąd korzystać z możliwości wsparcia restrukturyzacji zadłużenia ze środków budżetowych.

Wprp dysponują wieloma unikatowymi możliwościami. WZMot w Poznaniu są jedynym przedsiębiorstwem mogącym naprawiać silniki pojazdów bojowych, po tym jak w 2009 zrezygnowała z tego należąca do Bumaru spółka PZL Wola (włączona kapitałowo do Bumaru), a ZM Bumar-Łabędy nie przejęły tej usługi mimo wcześniejszych zapowiedzi. WZI są jedynym przedsiębiorstwem zdolnym do obsługiwania sprzętu inżynieryjno-saperskiego z krajów byłego Układu Warszawskiego. WCBK-T z kolei produkuje i serwisuje unikatowe urządzenia lotniskowe. Szczególnie ważne dla obronności umiejętności miała upadła SMW, która produkowała nowe okręty i remontowała praktycznie wszystkie jednostki posiadane przez Marynarkę Wojenną. Jej losy są jednym z najlepszych dowodów na to, że MON - wbrew oficjalnej propagandzie - nie dba o obronno-gospodarcze interesy państwa.

Specyficzne rozgrywki toczą się także wokół podległych MON technicznych instytutów badawczych (tib). Miały one zostać skonsolidowane, ale w styczniu 2011 pozostający ministrem B. Klich zrezygnował z połączenia choćby części z nich (z ewentualnym udziałem innych instytucji badawczo-rozwojowych). Rozważano też koncepcję wydzielenia z tib potencjału testowego i certyfikacyjnego. Obecnie często oceniają one bowiem własne opracowania, co jest poważną patologią i prowadzi do zakłócenia rywalizacji rynkowej. Tym bardziej, że tib i związane z nimi wprp prowadzą działania konkurencyjne wobec innych polskich przedsiębiorstw obronnych.

Sytuacja ekonomiczna tib jest jeszcze lepsza niż wprp. Praktycznie 100% ich przychodów (191 mln zł) pochodzi z MON. Efektem jest dobra płynność finansowa i wysokie zyski (23,2 mln zł w 2010 - ponad 12% przychodów). W 2010 tylko WIChiR miał problemy finansowe i przyniósł straty.

W tib powstało w ostatnim okresie kilka wiele nowych opracowań. Niektóre z nich są bardzo zaawansowane technicznie. M.in. awionika do śmigłowca Głuszec, która powstała w ITWL (Głuszec przed wdrożeniem, e-RAPORT MSPO 0/2007) czy broń z WITU (Lufa w lufie, czyli strzelba z granatnika, Broń i Amunicja 01/2006) lub produkty WIŁ (Eurosatory 2010: poprawiony Tur 2, 2010-06-14).