12 z 26 samolotów wielozadaniowych Gripen zakupionych przez Republikę Południowej Afryki pozostaje w magazynach. Pretoria nie ma funduszy na ich eksploatację.
Jak donosi południowoafrykański dziennik Business Day, minister obrony Nosiviwe Mapisa-Nqakula, przyznała podczas wczorajszej debaty w parlamencie, że South African Air Force (SAAF, wojska lotnicze RPA) postanowiły wycofać ze służby 12 samolotów wielozadaniowych Gripen. Zostały one zabezpieczone przy pomocy specjalnych powłok z folii aluminiowej i są przechowywane w hangarach w stanie zdatnym do lotu. Jest to planowe postępowanie, związane z eksploatacją Gripenów i wydatkami budżetowymi SAAF – wyjaśniła minister Mapisa-Nqakula.
Przeciwko takiemu postępowaniu zaprotestował minister obrony gabinetu cieni, David Maynier, który stwierdził, iż powodem takiego stanu rzeczy jest zredukowanie wydatków na eksploatację samolotów bojowych do tak niskiego poziomu, że SAAF nie stać na użytkowanie Gripenów.
W 1999 Republika Południowej Afryki kupiła 28 Gripenów – 19 jednomiejscowych w wersji C i 9 dwumiejscowych D. (Później zamówienie zredukowano o dwa Gripeny C.) Razem z 24 Hawkami (Modernizacja Hawków Mk120, 2011-03-25) miały one kosztować 17,8 mld randów (2,2 mld USD).
Tymczasem, jak donosi defenceweb, w 2007 okazało się, że rzeczywisty koszt nabycia tylko Gripenów wyniósł 19,08 mld randów. Rok później pojawiły się podejrzenia, że zawarcie kontraktu wiązało się z wręczaniem łapówek (100 mln USD od BAE Systems za kontrakty w RPA, 2008-12-07), które zostały następnie udowodnione (Kara dla BAE Systems, 2010-02-07).
Dostawy samolotów zrealizowano od wiosny 2008 (Pierwszy Gripen dla SAAF, 2008-05-10) do jesieni ub. r. (Ostatnie Gripeny dla RPA, 2012-09-07). Pierwsze pogłoski na temat uziemienia floty Gripenów pojawiły się już w 2010. Ówczesny minister obrony Lindiwe Sisulu przestrzegał, że może do tego dojść, jeżeli wojska lotnicze nie otrzymają dodatkowych funduszy. W opublikowanym wówczas raporcie resortu twierdzono, że planowane cięcia budżetowe spowodują, iż SAAF będą mogły użytkować tylko szkolno-bojowe Hawki.
W kwietniu 2011 gen. broni Carlo Gagiano, ówczesny dowódca południowoafrykańskich wojsk lotniczych, poinformował opinię publiczną, że piloci Gripenów nie mogą wylatać odpowiedniej liczby godzin ze względu na niedobory finansowe. Z tego powodu nalot przypadający na jednego lotnika zredukowano z 224 do 110 h rocznie.
Jak twierdzi opozycja, obecnie SAAF dysponują 10 lub mniej Gripenami zdolnymi do działań operacyjnych. W wojsku jest tylko sześciu pilotów mających kwalifikacje do wykonywania nimi lotów. Przysługujący ich eskadrze w br. nalot wynosi zaledwie 150 h, co drastycznie odbiega od zaplanowanych 240 h rocznie dla każdego pilota.